T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
Antalya Defterdarlığı

Sayı: E-77058783-105[VUK.ÖZ.24.168]-342991
Konu: e-Defter uygulamasına geçiş

İlgi: 14.11.2024 tarihli ve 783470 kayıt sayılı özelge talep formunuz.

19.11.2024

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; Üçkapılar Vergi Dairesi Müdürlüğünün 644....... vergi kimlik numarasında kayıtlı mükellef olduğunuz, bilanço usulüne göre defter tuttuğunuz, Katma Değer Vergisi, Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi yönünden muaf olduğunuz, huzur hakkı ücreti ve serbest meslek ödemeleri yönünden muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verdiğiniz, stopaj vergisi mükellefi olduğunuz, 08.11.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğe göre 01.01.2025 tarihinde e-Defter mükellefi olmak uygulamasına geçme zorunluluğunuzun bulunup bulunmadığı hususunda Defterdarlığımız görüşü istenilmektedir.

Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun;

• 172. maddesinde,
  “Aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişiler bu kanunun esaslarına göre defter tutmaya mecburdurlar:

  1. Ticaret ve sanat erbabı;

  2. Ticaret şirketleri;

  3. İktisadi kamu müesseseleri;

  4. Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler;

  5. Serbest meslek erbabı;

  6. Çiftçiler.

İktisadi kamu müesseseleriyle dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutma bakımından tüccarların tabi oldukları hükümlere tabidirler."

• 173. maddesinde,
  "Defter tutma mecburiyeti aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişiler hakkında uygulanmaz:

  1. Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler;

  2. Gelir Vergisi Kanununa göre kazançları basit usulde tespit edilenler;

  3. Kurumlar vergisinden muaf olan:
     a) İktisadi kamu müesseseleri;
     b) Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler;

Yukarıdaki istisna hükümlerinin gelir veya kurumlar vergilerinden muaf olmakla beraber diğer vergilerden birine tabi olan ve bu vergileri götürü usulde tespit edilmeyen mükelleflerin muaf olmadıkları vergiler için tutacakları defterlere şümulü yoktur."

• 176. maddesinde,
  "Tüccarlar, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılır:

  1. sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre;

  2. sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre defter tutarlar."

• 177. maddesinde,
  "Aşağıda yazılı tüccarlar, 1. sınıfa dahildirler:
  4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukarıdaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.);
  5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);
  6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler."

Hükümlerine yer verilmiştir.

Ayrıca, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 124. maddesinde, kooperatifler ticaret şirketleri içerisinde sayılmış; 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 89. maddesinde de kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin muhasebe usulleri ve mecbur olarak tutacakları defterler hakkında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak tebliğ ile belirleneceği, Vergi Usul Kanununun bu hususlarla ilgili hükümlerinin saklı olduğu hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, 08.11.2024 tarihli ve 32716 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No: 1)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 5) ile değişik "3.2. e-Defter Uygulamasına Dahil Olma Zorunluluğu" başlıklı bölümünde; bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan mükelleflerin 01.01.2025 tarihinden (bu tarih dahil) itibaren e-Defter uygulamasına geçmek zorunda oldukları belirtilmiştir.

Bu kapsamda, bilanço esasına göre defter tutan kooperatifinizin e-Defter Uygulamalarına ilişkin olarak yayımlanan Tebliğe istindaden e-Defter uygulamasına geçmesi gerektiği tabiidir. 

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Bayram ALKAN
Defterdar a.
Gelir İdaresi Grup Müdürü V.