7524 sayılı Kanun’un 24. maddesiyle SBK’nın Geçici 3. maddesinde önemli bir değişiklik yapılmıştır. Yapılan değişiklik uyarınca 01.01.2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bölgelerde ürettikleri ürünlerin yurt içine satışı istisna kapsamından çıkarılmıştır.

Yapılan bu değişiklik sonucunda, serbest bölgelerde üretilen malların ihraç edilmek amacıyla serbest bölge dışındaki bir ihracatçıya gönderilse ve ihracatçılar tarafından satın alınan mallar süresi içinde yurt dışında ihraç edilse dahi SBK’nın Geçici 3. maddesinde yer alan istisna düzenlemesinden faydalanılması mümkün değildir.

SBK’nın 1. maddesinde düzenlendiği şekliyle serbest bölgelerin temel kurulma amaçlarından bir tanesi de serbest bölgeler kanalıyla ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmektir. Bölgelerin diğer bir amacı da serbest bölgelerde yabancı yatırımcılar tarafından yapılacak yatırımları artırmak suretiyle Türkiye’nin dünya genelinde yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarından daha fazla pay alabilmesini sağlamaktır.

Bu iki amaç birlikte değerlendirildiğinde, SBK’nın Geçici 3. maddesi kapsamında bu madde ile getirilmiş olan istisna hükmünden faydalanılmasını serbest bölgelerde üretilen ürünlerin yine serbest bölgelerde faaliyet gösteren aracı ihracatçılar aracılığıyla yurt dışında satışına, ihracatına, bağlamak SBK’nın 1. maddesine aykırı bir düzenlemedir.  

Kişisel kanaatimize göre, serbest bölgelerde üretilen ürünlerin bir şekilde yurt dışına ihraç edilmesi durumunda SBK’nın Geçici 3. maddesine göre istisnanın uygulanabilmesi gerekir. Türkiye’de üretilen bir malın yurt dışına dış ticaret ve vergi kanunlarına göre süresinde ihraç edilmesi durumunda malın ihracatına kadarki aşamalar teferruattır. Hâsıl olan amaç gerçekleşmiştir. İhracatın yapılması aşamasına kadar olan süreç pazarlama yönetimidir. Hiçbir zaman pazarlama yönetimi üretim yönetiminin önüne geçmemelidir.

Bunun dışında Türkiye’de kurulmuş olan serbest bölgelerde faaliyet gösteren yabancı yatırımcı sayısı bir hayli fazladır. Yabancı yatırımcılara serbest bölgelerde üretilen ürünler ile ilgili olarak elde edilen kazançlara istisna hükmünü uygulamak için ihracat işleminin illaki de serbest bölgelerde faaliyet gösteren aracı ihracatçılar tarafından gerçekleştirilmesinin gerektiğini anlatmak, yabancı yatırımcıların bunu idrak etmesi de mümkün değildir.

Türkiye’nin yabancı sermaye yatırımlarına her zamankinden fazla ihtiyacı duyduğu günümüz ekonomik koşullarında Türkiye’deki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sekteye uğramaması açısından SBK’nın Geçici 3. maddesinde yapılan düzenlemenin tekrar gözden geçirilmesinin gerektiğini düşünüyoruz.

Levent BAŞAK*

* Vergi Başmüfettişi

E-Yaklaşım / Kasım 2024 / Sayı: 383