Engelli bireyler için Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) muafiyeti, 2025 yılı itibarıyla önemli düzenlemelerle yeniden şekillendi. 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7/2. maddesi uyarınca, engelli bireylere araç alımlarında sağlanan vergi muafiyeti, hem sosyal devlet anlayışının bir yansıması hem de engelli bireylerin toplumsal ve ekonomik hayata katılımını kolaylaştıran bir teşvik mekanizması olarak işlev görmektedir.

2025 yılı itibarıyla, engelli bireylerin bu vergi avantajından faydalanabilmesi için belirlenen koşullar, uygulamaya ilişkin sınırlar ve yapılan güncellemeler dikkatle incelenmesi gereken önemli unsurlardır. Bu makalede, 2025 yılı itibarıyla geçerli olan engelli ÖTV muafiyetiyle ilgili vergisel düzenlemeler, uygulama esasları, ve bu düzenlemelerin vergisel etkileri ele alınacaktır.

Yasal Dayanaklar ve Düzenlemeler

Engelli bireyler için sağlanan ÖTV muafiyeti, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7/2. maddesi ile hukuki bir zemin kazanmıştır. Bu maddeye göre, engelli bireylerin araç alımlarında, belirli koşullar altında ÖTV ödemelerinden muaf tutulmaları mümkündür.

Ayrıca,  27 Aralık 2024 tarih ve 9321 sayılı Cumhurbaşkanı kararnamesi   ile  4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci Maddesinin Birinci Fıkrasının (2) Numaralı Bendinde Yer Alan İstisnanın Kapsamına Giren Araçların Yerli Katkı Oranının Belirlenmesi Hakkında Karar,30 Aralık 2024 tarihli ve 32735 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 574) ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan düzenlemeler, 2025 yılı için yeniden değerleme oranları, muafiyet ve diğer koşullara dair güncellemeleri içermektedir.

2025 Yılı Güncellenmiş Düzenlemeleri

1. Araç Fiyat Sınırı ve Yeniden Değerleme Oranı:

• 2025 yılı için ÖTV muafiyetine tabi araçların üst fiyat limiti 2.290.200 TL olarak belirlenmiştir. Bu sınır, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 2025 Yılı Yeniden Değerleme Oranı Tebliği ile güncellenmiştir.

• 2025 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı, %43,93 olarak ilan edilmiştir (Resmî Gazete, 27 Kasım 2024, 32735 sayılı).

2. Engel Oranlarına Göre Muafiyet:

• %90 ve üzeri engel oranı bulunan bireyler, araç alımlarında herhangi bir ek şart aranmaksızın ÖTV muafiyetinden faydalanabilirler.

• %90 altı engel oranı olan bireyler için ise, araç üzerinde özel tertibat bulunması gerekmektedir. Bu düzenleme, Engelli Sağlık Kurulu Raporu Yönetmeliği ile uyumlu şekilde uygulanmaktadır.

3. Satış ve Yeniden Alım Kısıtlamaları:

• 01 Ocak 2025 tarihinden önce ÖTV muafiyetiyle araç satın alan bireyler, bu araçlarını ilk iktisap tarihinden 5 yıl geçtikten sonra satabilirler. Ancak, bu kişiler sattıkları araçlarının ilk iktisap tarihinden itibaren 10 yıl boyunca yeni bir ÖTV muafiyetli araç satın alamazlar.

• 01 Ocak 2025 tarihi ve sonrasında ÖTV muafiyetiyle araç alan bireyler için, bu araçların 10 yıl boyunca satışı yasaktır.

• Araç satışının yapılması durumunda, ÖTV muafiyeti ile sağlanan vergi avantajlarını, alıcı kişi güncel fiyat, oran ve matrahlar üzerinden devlete geri ödenmek zorundadır. Bu düzenleme, vergi kayıplarının engellenmesi amacıyla getirilmiştir ve hakkın kötüye kullanılmasını önlemek için sıkı bir denetim mekanizması oluşturmaktadır.

Yerlilik Şartı:

• ÖTV muafiyetinden faydalanacak araçların, en az %40 yerli üretim şartına uygun olması gerekmektedir. Bu düzenleme, Milli Sanayi Politikası doğrultusunda yerli üretimi teşvik etmek amacıyla uygulanmaktadır. Mevcut yerlilik şartına uygun araçların listesine https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/6f188a931f68/yerli-mali/b81188 adresinden ulaşılabilir.

Uygulama Şekli

• ÖTV muafiyetinden faydalanabilmek için engelli bireylerin, öncelikle yetkili hastanelerden alınan sağlık raporları ile engel oranlarını belgelemeleri gerekmektedir. %90 ve üzeri engel oranı için bu belgeler, herhangi bir ek şart aranmaksızın geçerlidir. %90 altı engel oranı olan bireyler için ise, araç üzerinde belirli özel tertibatlar aranmakta ve bu tertibatların TSE (Türk Standartları Enstitüsü) onaylı olması gerekmektedir.

• Vergi mükellefleri, bu muafiyetten faydalanabilmek için bağlı oldukları vergi dairelerine başvuru yapmalı ve gerekli belgeleri sunarak aracın tescil işlemlerini gerçekleştirmelidir. İlgili vergi dairesi, başvuruyu değerlendirip aracın ÖTV muafiyetinden yararlanıp yararlanamayacağına karar verir. Tescil işlemi gerçekleştirildikten sonra, araç ruhsatına “ÖTV muafiyetli” ibaresi eklenir.

• 4 Aralık 2024 tarih ve 32742 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Araçların Satış, Devir Ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 4. maddesinde yapılan düzenlemeyle,  engelli bireyin sağlık raporunda belirtilen tertibata uygun ilave aparatlarla donatılmış veya otomatik vitesli olan araçların tescil kayıtlarına, “Engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılan ve özel tüketim vergisinden müstesna olarak iktisap edilen aracın bizzat engelli tarafından kullanılması gerekmektedir” şeklinde bir şerh düşülmesi öngörülmüştür. Ayrıca, söz konusu araçları kullanacak kişilere ilişkin kimlik bilgileri, vergi dairesi müdürlüklerinden alınan taahhütnameye dayanılarak araç tescil kayıtlarına işlenecektir. Bu araçların, tescil kayıtlarında belirtilen şartlara aykırı şekilde, istisnadan yararlanan engelli birey olmaksızın kullanıldığının veya aracı engelli birey dışında bir kişinin yetkili kurumlarca onaylanmamış şekilde kullandığının tespiti halinde, durum ilgili defterdarlığa bildirilecektir.

• Aynı düzenlemede, engelli bireyin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden birinci derece kan ve kayın hısımları, kardeşleri, vasisi veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücüler arasından en fazla iki kişinin aracı kullanabilmesi hükme bağlanmıştır. Bu kişilere ilişkin bilgiler de vergi dairesi müdürlüklerinden alınan taahhütnameler çerçevesinde araç tescil kayıtlarına işlenecektir. Ancak bu araçların, tescil kaydında belirtilmeyen kişiler tarafından veya engelli bireyin araçta bulunmadığı durumlarda kullanılmasının tespiti halinde, bu durumun da ilgili defterdarlığa bildirilmesi zorunlu kılınmıştır.

Sonuç

4760 sayılı ÖTV Kanunu ve 2025 yılı itibarıyla yapılan güncellemeler, engelli bireylerin toplumsal hayatta daha aktif rol alabilmesi için önemli fırsatlar sunmaktadır. Ancak, bu fırsatların kötüye kullanılmaması için getirilen süre ve satış kısıtlamaları, vergi kayıplarını önlemeye yönelik bir denetim mekanizması olarak işlev görmektedir.

Hüseyin Gökhan ARPA 

Gelir Uzmanı

Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.