Kayıt dışı istihdamla mücadele için geliştirilen yeni yöntemler meyvelerini veriyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bankalar, noterler, kamu kuruluşları gibi farklı noktalarda işlem yapan kişilerin sigortalı olup olmadığını tespit edebiliyor.

Bu sayede sadece ekim ayında bankaların gönderdiği kayıtlardan 117 bin kişinin sigortasız çalıştığı tespit edildi. SGK bu kişileri kayıt altına aldı. Yıllardır çözüm bulunamayan kayıt dışı istihdam, sosyal güvenlik açıkları başta olmak üzere devleti her yıl milyarlarca lira vergi kaybına uğratıyor. 2007 ve 2008 yıllarını kayıt dışı istihdamla mücadele yılı ilan eden hükümet, Sosyal Güvenlik Reformu'nda önemli düzenlemeler yaptı. SGK'nın kayıt dışı ile etkin mücadele için belirlediği yeni yöntemlerden birisi 1 Ekim 2008'den itibaren uygulanmaya başladı. Buna göre bankalar başta olmak üzere kamu kuruluşları, GSM operatörleri, spor federasyonları ve noterler yaptıkları her işlemde meslek bilgileri ile kişinin çalıştığı kuruma ilişkin bilgileri de alıyor. Örneğin bankalar, ilk defa mevduat hesabı açtırılması, kredi taleplerinin sonuçlandırılması, kredi kartı ve çek karnesi verilmesinde, başvuru sahibinden mesleği ile çalıştığı yere ilişkin bilgileri de alıyor. Bu bilgiler, elektronik ortamda SGK'ya iletiliyor. SGK, gelen bilgileri süzüp kimlerin kayıt dışı olduğunu belirliyor. Örneğin bankada çalıştığı şirketi ve yaptığı işi bildiren birinin, o kurumda kayıtlı çalışan olup olmadığına bakılıyor. Kayıt dışı çalışıyorsa anında kayıt altına alınıyor. Bu yöntemle, yıllardır başa çıkılamayan sigortasız işçi çalıştırılması konusunda önemli başarı sağlandı. Bu düzenleme kapsamında bankalar, 1-30 Ekim tarihleri arasında yaptıkları işlemler sırasında 117 bin 638 kişinin sigortasız çalıştığını belirledi. 2007 yılındaki denetimlerde, toplam 39 bin kişinin sigortasız çalıştığı tespit edilmişti. Bir ayda ise bir yıldakinin üç katı kaçak işçi yakalandı. Bu kişiler sigortalı yapıldı. Bankalar dışındaki kurumların bildirimleri sonucunda da önemli miktarda kayıt dışı istihdam tespit edildi. Sağlık Bakanlığı'nın muayene listelerinde yapılan incelemeler sonucunda 10 bin kişinin sigortasız çalıştığı belirlendi. İçişleri Bakanlığı'ndan gelen bilgilerden ise 6 bin kişinin kayıt dışı istihdam edildiği görüldü.

Öte yandan Kültür ve Turizm Bakanlığı, denetimlerde, işletmelerdeki çalışanlara ait kimlik bilgilerini SGK'ya veriyor. Sanayi Bakanlığı ise kapıdan satış yetki belgesi alan satıcıların işyeri unvan, adres ve kimlik bilgilerini kuruma bildiriyor. Belediyeler de çalışma ruhsatı, kayıt, işyeri açma izni, muayene, ruhsat ve rapor gibi harç işlemlerinde, işyeri adresini SGK'ya iletiyor. Noterlerdeki evlenme sözleşmesi, gayrimenkul satış sözleşmesi, kira sözleşmesi, vekaletname gibi işlemlerde tarafların meslek ve işyeri bilgileri anında SGK kayıtlarına giriyor.

Bu sırada SGK, her ilde, il müdürlükleri bünyesinde kayıt dışı istihdamla mücadele birimi kurdu. Bu birim, bir yandan kontroller sonunda sigortasız olduğu tespit edilenler için sigorta tescili yapacak. Bilgi gelmeyen kurumlar ile irtibata geçip bilgi akışını sağlamakla yükümlü olacak.

750 bin pazarcının sigorta kaydı yok

Hükümet, kayıt dışı istihdamı önlemek için çeşitli adımlar atarken sigortasız işçi çalıştırılması halen büyük sorun. İnşaat, tekstil ve pazarcılık başta olmak üzere kimi sektörlerde çalıştırılanların birçoğunun sigortası yok. Örneğin Türkiye Sebzeciler, Meyveciler ve Seyyar Pazarcılar Federasyonu Başkanı Mehmet Çakman'ın verdiği bilgiye göre, 330 bin pazarcıdan 250 bini kayıt dışı çalışıyor. Belediyelerin meslek odalarından faaliyet belgesi istemeden yer tahsis ettiğini, bunun da kayıt dışı istihdamı artırdığını söyleyen Çakman, "330 bin pazarcının ayrıca yanında çalıştırdığı 500 bin kişiyi düşünürsek bu pazarlarda toplam 830 bin çalışanın 750 bini sosyal güvenceden yoksun bulunuyor. Bu konuda 2009 yılı içerisinde hükümetin adım atmasını bekliyoruz." diyor.

SİGORTALI SAYISI ARTIYOR*

Yıl Sigortalı sayısı

2002 12,527.296

2003 12.542.457

2004 12.805.488

2005 13.408.486

2006 14.821.617

2007 15.019.378

2008 15.611.190

(*) SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur toplamı

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=805664&title=sigortasiz-calisan-isciyi-banka-hesabi-ele-verdi