Küresel krizin etkileri istihdam üzerinde derinden hissedilmeye başladı. ABD başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinde hızla artan işsizlik, Türkiye'de de yükselişe geçti.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre kasım ayında işsizlik, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,2 artarak 12,3'e yükseldi. Geçen yılın aynı döneminde işsizlik oranı yüzde 10,1 düzeyindeydi. İşsizlik en son 2004'ün ilk çeyreğinde yüzde 12,4 ile şu anki seviyenin üzerinde seyretmişti. İşsizliğin yükselmesinde en önemli etken, kriz sebebiyle işten çıkarmalarla iş arayanların birleşmesi. Türkiye'nin genç nüfusu sebebiyle her yıl 700 bin kişi, iş talebiyle istihdam piyasasına giriyor. Bu rakama kriz sebebiyle firmaların çıkardığı işçiler de eklendi. Bu nedenle işsiz sayısı 3 milyona yaklaştı.

İşsizlik rakamlarını Zaman'a yorumlayan TÜİK yetkilileri, işsizliğin ulaştığı boyutun büyüklüğüne dikkat çekiyor. Yüzde 12,2 rakamının önemli bir oran olduğunu ifade eden uzmanlar, "Ortaya çıkan rakam ve oran çok ciddi. Türkiye'de işsizlik hiç 3 milyona yaklaşmamıştı. Bu, işten çıkarmalar ve iş arayanlardan kaynaklanıyor. İşten çıkarmalar yeni iş arayanlarla birleşti. Sonuç olarak böyle ciddi bir oran ortaya çıktı." diyor. Aynı uzmanlar, rakamlar incelendiğinde geçen ay ortaya çıkan psikolojik etkenin bu ay da devam ettiğini belirtiyor. Buna göre gelirinin azalacağını ya da aile fertlerinin işsiz kalacağını düşünen kişiler, normalde çalışmazken kriz döneminde iş aramaya başladı. Bunun en önemli göstergesi ise işgücüne dahil olmayanlardaki artışın normalden daha az olması.

Rakamları yorumlayan uzmanlar, "İşgücüne dahil olmayanlarda daha büyük artışlar olurdu. Normalden daha az bir artış var. Bu, işgücüne dahil olmayan insanların da işsize geçtiğini düşündürüyor. Yani işsiz kalan kitlenin tamamen çalışırken işsiz kalanlar ya da ilk kez iş arayanlar olduğu gibi algılama doğru değil. Örneğin 2001 krizinde kadınların işgücüne katılımı arttı. Bunu o dönemde akademisyenler şöyle açıklamıştı: İşsiz kalma olayları çok artınca normalde çalışmayan insanlar işgücüne katılmaya çalıştılar. Ailenin azalan gelirini bir şekilde telafi etmek için. Bir riskle karşılaşma durumunda böyle bir tutum içine girilebiliyor." ifadelerini kullanıyor. TÜİK'in verilerine göre Türkiye'deki işsiz sayısı, 2008'in Kasım ayında geçen yılın aynı dönemine göre 645 bin kişi arttı. İşsiz sayısı 2 milyon 995 bin kişi olurken işsizlik oranı yüzde 12,3'e yükseldi. Aynı dönemde istihdam edilenlerin sayısında da artış yaşandı. İşe girenlerin sayısı, bir önceki yıla göre 448 bin kişi arttı. Toplam çalışan sayısı ise 21 milyon 315 bin kişiye yükseldi. TÜİK'in anketine göre tarım sektöründe çalışan sayısı 283 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 165 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 25,8'i tarım, yüzde 19,8'i sanayi, yüzde 5,8'i inşaat, yüzde 48,6'sı ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,8 puan, hizmetler sektörünün payı 0,2 puan arttı. Sanayi sektörünün payı 0,8 puan, inşaat sektörünün payı da 0,2 puan azaldı.

İşsizlik, yeni rekor kırabilir

İşsizlik geçen yıla göre yüzde 2,2 puanlık artarken kentlerde işsizlik yüzde 14,2, kırsal yerlerde yüzde 9,3 oldu. Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 23,9'a yükseldi. Bu oran geçen yıl yüzde 20 idi. Tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 15,4'e çıktı. Bu dönemdeki işsizlerin yüzde 72,6'sını erkek nüfus oluşturdu. İşsizlerin yüzde 59,4'ü lise altı eğitimli. Yüzde 26,6'sı bir yıl ve daha uzun süredir iş arıyor. TÜİK'e göre, kayıt dışı istihdam edilenlerin oranı, Kasım 2008 döneminde, 2007'nin aynı dönemine göre 0,9 puanlık azalışla yüzde 44,5 olarak gerçekleşti. Kasım 2008 döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılım oranı, önceki yılın aynı dönemine göre 1,5 puanlık artışla yüzde 48,4 oldu. Kasımda 1 milyon 391 bin kişi işe yeni başladı veya iş değiştirdi. Bunun toplam istihdam içindeki oranı yüzde 6,5 oldu.

Öte yandan işsizlikteki hızlı artış, uzmanları endişelendiriyor. Geleneksel olarak ocak-şubat döneminde işsizliğin daha da arttığına dikkat çeken uzmanlar, şu anki rakamların kasım ayı verisi olduğunu hatırlatıyor. Mevsimselliğin en büyük etkiyi şubat ayında gösterdiği dikkate alındığında işten çıkarmaların sürmesi halinde işsiz sayısının yeni rekorlar kırabileceği belirtiliyor. Türk-İş, Türkiye'nin en acil sorununun istihdam ve işsizlik olduğunu belirtti ve "Türkiye, yangın yerine dönmeden sorun çözülmeli." uyarısı yaptı. Devletin ekonomide "piyasa odaklı" değil, "insanı merkeze alan" bir politika izlemesinin gereğine vurgu yapılan açıklamada, "Bir an önce 'Ulusal İstihdam Stratejisi' uygulamaya konulmalıdır." denildi.

İşsizlik maaşı ve süresi artacak

İşsizliğin artacak olması, buna yönelik çözüm arayışlarını da beraberinde getiriyor. Hükümet, yeni önlemler alacak. Buna göre halen 10 ay olan işsizlik maaşı süresi 1 yıla çıkarılacak. İşsizlik maaşının miktarının da yükseltileceği belirtiliyor. Halen üst sınırı 510 TL olan işsizlik maaşının 600 TL'ye çıkarılması üzerinde duruluyor. Bir başka adım ise işsizlik maaşından yararlanılmasının kolaylaştırılması olacak. Böylece, kısa süre çalışıp işsiz kalanların da işsizlik maaşı alabilmesi sağlanacak. Şu an işsizlik maaşı alınabilmesi için kişinin son üç yıl içinde en az 600 gün sigortasının bulunması gerekiyor. Bu sürenin 120 günü ise kesintisiz olmak zorunda.

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=816092&title=istihdamda-kotu-haber