Kriz önlem paketi resmi gazetede yayımlandı ve yürürlüğe girdi
19 Şubat 2009
TBMM Genel Kurulunda, ekonomik krizi önlemeye ilişkin düzenlemeler içeren kanun tasarısı kabul edilerek yasalaştı.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununda da değişiklik yapan yasaya göre, üyelerin oda ve borsalara, oda ve borsaların da birliğe ödenmemiş aidat borçlarına ait gecikme zamlarının tamamı ile 6 ay içinde üyelerin oda ve borsalara, oda ve borsaların da birliğe olan aidat borçlarının tamamının ödenmesi halinde, bu borçlara ait gecikme zamları silinecek.
18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınların, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin işsizlik sigortası fonundan karşılanmasında öngörülen süre, 1 yıldan 2 yıla çıkartılacak.
Kısmi zamanlı çalıştırılan üniversite öğrencilerinin aylık prime esas kazanç tutarı, günlük prime esas kazanç alt sınırının 30 katından fazla olmayanlar hakkında, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacak.
EMEKLİ AYLIKLARI HACZEDİLEMEYECEK
Emekli aylıklarının haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakatı bulunmaması halinde icra müdürü tarafından reddedilecek. Yasayla kriz ortamında haciz kıskacındaki emeklilerin nefes alması sağlandı. 8 milyon emeklinin kredi kartı ve bireysel krediler gibi borçlar nedeniyle maaşlarına haciz konulması uygulamasına son veriliyor.
Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık aylığı alanların, çalışmaları halinde bu emeklilik aylıkları kesilmeyecek.
Vergi denetmen yardımcılarında olduğu gibi, mesleğe devlet gelir uzman yardımcısı, vergi istihbarat uzman yardımcısı ve gelir uzman yardımcısı olarak girenler; yapılacak yeterlilik sınavında başarılı olmaları halinde, devlet gelir uzmanı, vergi istihbarat uzmanı ve gelir uzmanı olarak atanacak. Başarısız olmaları halinde ise derecelerine uygun memur kadrolarına atanacak.
TEŞVİK UYGULAMASI
Türkiye'de 49 ilde uygulanan ve süresi 2008 yılı sonunda sona eren teşvik uygulamasının süresi, 2009 yılı sonuna kadar uzatılacak. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün Adres Paylaşımı Sisteminden, kurumların yanı sıra Bankalar da yararlanabilecek. TBMM Genel Sekreterliği Teşkilat Kanununda öngörülen değişikliğe göre, Komisyonlarda raportör olarak görev yapanların unvanı, uzman olarak değiştirilecek.
Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun, ''bedelsiz yatırım yeri tahsisini'' düzenleyen maddesi yürürlükten kaldırıldı. 30 YAŞ VE ÜSTÜ TAŞITLAR...
İlgili trafik sicilinde adlarına kayıtlı ve tescilli bulunan, 1979 veya daha eski model motorlu taşıtlar, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 Haziran 2010'a kadar, kayıt ve tescillerinin silinmesi ve hurdaya çıkarılması durumunda, tahakkuk etmiş ve ödenmemiş motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, vergi cezaları ve plakaya kesilen cezalardan vazgeçilecek.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mevcut olmayan veya herhangi bir nedenle motorlu taşıtlar vasfını kaybeden, 1998 model ve daha eski taşıtların, bu durumlarının belgelendirilmesi halinde, bu taşıtlara ait motorlu taşıtlar vergilerinin dörtte birinin 31 Aralık 2009'a kadar ödenmesi şartıyla kalan vergi, verginin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve plakalarına kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek ve ödemeyi takiben trafik tescil kayıtları silinecek.
Çalıntı araçlara ilişkinde yapılan düzenleme ile 5 Temmuz 2003'den önce çalınan motorlu taşıtlara ilişkin, çalınma tarihinden bulunma tarihine kadar, henüz bulunmadıysa 5 Temmuz 2003'e kadar olan vergilendirme dönemlerine ait olan ve madde yürürlüğe gireceği tarihte ödenmemiş bulunan motorlu taşıtlar vergisi ile gecikme zammı, faizi, cezaları ve idari para cezaları da terkin edilecek.
Noterler vasıtasıyla satışı yapılan motorlu taşıtlar için, noter satış senedinin düzenlendiği tarihten sonra satıcılar adına tahakkuk eden motorlu taşıtların vergileri, gecikme zammı, faizleri ve cezaları, taşıtın 31 Aralık 2009'a kadar alıcısı adına tescili kaydıyla, zaman aşımı hükümlerine tabi olmaksızın düzeltilecek. Motorlu taşıtlar vergisinde düzeltme yapılan bu taşıtlarla ilgili olarak 31 Aralık 2003 tarihinden önce tescil plakasına kesilen idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilecek. Ancak, bu madde hükmünden gerçeğe aykırı bildirimde bulunmak suretiyle yararlananlar, bu taşıtları taşıt vasfını kaybettirecek şekilde kullanılamaz hale getirmeyenler ile buna ilişkin gerekli tedbirleri almayanlar ilgili kanun gereğince cezalandırılacak.
Tescil kayıtları silinen motorlu taşıtlara ait daha önce ödenmiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile buna ilişkin gecikme zammı, faizi, cezaları ve idari para cezaları ret ve iade edilmeyecek.
ESNAF VE SANATKARLARIN GECİKME ZAMLARI SİLİNECEK
Kanunda, Türkiye Barolar Birliği ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği üyelerine tanınan hakların, Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamındaki üyelere de tanınması amacıyla düzenleme yapıldı. Buna göre, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde üyelerin Esnaf ve Sanatkarlar Odalarına, odaların da Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğine olan aidat borçlarının tamamının ödenmesi halinde, bu borçlara ait gecikme zamları silinecek.
Bu kanunun yayımlandığı tarihten önce cins tahsisi yapılmamış arsa ve arazi üzerine inşa edilen bina ve tesislerin tescili, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde ve bunların dışında kalan her nevi cins ve kayıt tahsisinde de uygulanacak. Ayrıca vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacak.
Ancak bu kanunun yayımı tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade edilmeyecek, tahakkuk ettirilen harçların takip ve tahsiline devam edilecek.
Böylece, bu kanunun yayımı tarihinden önce cins tahsisi yapılması gerektiği halde yapılmamış gayrimenkullerin, yeni tutarlar üzerinden ilave harç, ceza ve faiz aranmaksızın cins tahsisi yapılmış olacak.
71 BİN HAFİF TİCARİ ARACIN ÖTV'Sİ
Hafif ticari araçların, 2002-2005 dönemi özel tüketim vergisine (ÖTV) ilişkin düzenleme yapıldı. Buna göre, 1 Ağustos 2002 ile 21 Temmuz 2005 tarihleri arasında 87.03 G.T.İ.P. numarasından özel tüketim vergisi (ÖTV) beyan edilmesi gerekirken 87.04 G.T.İ.P numarasından özel tüketim vergisi beyan edilen araçlarla ilgili, kanun yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemler için ÖTV tarhiyatı yapılmayacak, daha önce yapılan tarhiyatlardan vazgeçilecek, tahakkuk eden tutarlar terkin edilecek. Tahsil edilmiş tutarlar ise iade edilmeyecek.
Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık aylığı alanların, çalışmaları halinde bu emeklilik aylıkları kesilmeyecek.
Tasarının 33. maddesinin 2. fıkrasında verilen önergeyle, Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık aylığı alanların, çalışmaları halinde emeklilik aylıklarının kesilmesi engellendi.
Buna göre, yaşlılık aylığı almakta iken çalışmaya başlayan tarım işçilerinin aylıkları kesilmeyecek ve bu kişiler hakkında da sosyal güvenlik destek primi alınmasına ilişkin hükümler uygulanacak.
İHRACATTAKİ DÜZENLEMELER
Katma Değer Vergisi Kanununun, ihracat teslimi ve yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler bölümünde değişikliğe gidilecek. Buna göre, teslim, yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılacak. Teslim konusu mal Türkiye gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye ulaşacak ya da yetkili gümrük antreposunda korunacak. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi, durumu değiştirmeyecek. Yetkili gümrük antrepoları ile buralarda düzenlenmesi zorunlu belgeleri belirlemeye, konulacak malın cinsi ve miktarı ile bunların antrepoda bekleme süresi konusunda Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı yetkili olacak.
Yetkili gümrük antrepolarının işleyişi konusunda belirlenen esaslara uyulmaması halinde ziyaa uğratılan vergi, buna ilişkin olarak kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme faizinin ödenmesinden katma değer vergisi iadesi alanla birlikte antrepo işleticisi de müteselsilen sorumlu tutulacak.
Bazı cihaz, alet ve makinelerin yağlanmasında kullanılan yağların vergi tutarları, yağların cinsine göre yeniden belirlenecek.
İNTERNET HİZMETLERİNİN VERGİSİ İNDİRİLECEK
Kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı hizmetine ilişkin Özel İletişim Vergisi yüzde 15'ten yüzde 5'e indirilecek. Ön ödemeli kart satışları dahil, her çeşit telekomünikasyon işletmeciliği kapsamındaki tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri, radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesine ilişkin hizmetler ile kablolu ve kablosuz internet servis sağlayıcılığı hizmeti kapsamına girmeyen, diğer telekomünikasyon hizmetlerinden yüzde 15 Özel İletişim Vergisi alınacak.
Söz konusu hizmetlerin birlikte veya birbiriyle bağlantılı olarak verilmesi halinde, her hizmet tabi olduğu oran üzerinden vergilendirilecek. Bakanlar Kurulu, yüzde 25 ve yüzde 15 oranlarını ayrı ayrı veya birlikte yüzde 5'e, yüzde 5 oranı ise sıfıra kadar indirmeye veya belli oranlarda artırmaya yetkili olacak.
Bundan sonra elektronik ortamda birlikte alınabilecek muhtasar beyannameler ile sigorta prim bildirgelerinden sadece muhtasar beyanname için 20 lira damga vergisi tahsil edilecek.
ARSA ÜZERİNE YENİDEN İNŞA OLUNACAK BİNALAR
Harçlar Kanununda öngörülen değişiklikle kat irtifaklı gayrimenkul devir ve iktisaplarında harç, devir ve iktisap bedelinin tamamı üzerinden hesaplanacak.
Kat irtifaklı gayrimenkul devir ve iktisaplarında tapu harcı, devir ve iktisap bedelinin tamamı üzerinden hesaplanacak.
Satış vaadi sözleşmeleriyle irtifak hakkı tesisi vaadi sözleşmelerinin tapu siciline şerhinde, sözleşmede yazılı bedel üzerinden, gayrimenkulün emlak vergisi değerinden az olmamak üzere binde 5,4 vergi alınacak.
Arsa ve arazi üzerine yeniden inşa olunacak tesislerin tescilinde, her bir bağımsız bölüm için 100 TL, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde, her bir bağımsız bölüm için ise 50 TL alınacak.
Bunların dışında her türlü cins ve kayıt tashihinde her bir işlem için 50 TL tahsil edilecek.
Gayrimenkul üzerine irtifak hakkı tesis ve devrinde, tesis ve devir için ödenen bedel üzerinden devir alan için binde 15 oranı uygulanacak.
ÇEK, VADESİNDEN ÖNCE ÖDENMEYECEK
Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Hamilerin Korunması Hakkında Kanuna eklenmesi öngörülen geçici maddeye göre, 31 Aralık 2009 tarihine kadar, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce çekin ödenmesi için muhatap bankaya ibrası geçersiz sayılacak.
AHISKA TÜRKLERİNİN İSKANI
1 Ocak 2009 tarihinden sonra ikamet tezkeresi almak suretiyle Türkiye'de ikamet eden Ahıska Türkleri, kanunun yürürlüğünden itibaren, 3 ay içinde müracaat etmeleri halinde, milli güvenlik açısından sakıncası olmaması şartıyla, Türk Vatandaşlık Kanunu ve diğer ilgili mevzuatta öngörülen şartlar aranmaksızın, başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde Türk vatandaşlığına alınacak ve çifte vatandaşlık statüsüne kavuşturulacak. Çifte vatandaşlık statüsü sağlananlar, Bakanlar Kurulunca belirlenen yerlerde istihdam edilecek.
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamındaki kamu idarelerine verilmesi gereken her türlü beyanname, bildirge ve benzeri belgeler, bu idarelerin mevzuatı gereğince elektronik ortamda verilebilecek.
GELİR İDARESİNE YAPILACAK ATAMALAR
Gelir İdaresi grup müdürü, vergi dairesi müdürü, müdür, vergi dairesi müdür yardımcısı ve müdür yardımcısı kadrolarına atanacaklar, yazılı ve sözlü sınavlardan ayrı ayrı 100 tam puan üzerinden en az 70 almaları gerekecek. Devlet gelir uzmanlığında en az 5 yıl hizmeti bulunanlar, sınava tabi tutulmadan müdür olarak atanabilecekler. Bu sınavlara katılacak personelin belirlenmesi ile sınavlara ilişkin usul ve esaslar, yönetmeliklerle düzenlenecek.
OSB ALANLARI KAMULAŞTIRILACAK
Organize Sanayi Bölgelerinin (OSB) kurulu bulunduğu mera alanları, bedel karşılığı kamulaştırılacak.
1 Ocak 2005'ten önce kesinleşen imar planlarında küçük sanayi sitesi olarak ayrılan veya bakanlık tarafından onaylanıp yatırım programına alınan OSB'lerin bulunduğu alanlardaki mera vasıflı taşınmazlar hakkında, ilgili kamu idarelerince daha önce yapılan kamulaştırma ve diğer işlemler; tezyidi (artırma) bedeli dahil kamulaştırma, faiz ve diğer bedellerin ödenmesi kaydıyla geçerli kabul edilecek. Bu işlemlere dayanılarak ilgili gerçek ve tüzel kişiler adına tapuda yazılan tesciller korunacak. Hazine, mülkiyete yönelik dava açamayacak, açılmış davalardan vazgeçilecek. Açılan davalar sonucunda taşınmazların mera olarak sınırlandırılmasına ve özel tescile yazılmasına dair verilen ve kesinleşen mahkeme kararları uygulanmayacak, bu kararlar uyarınca tapu kütüklerine konulan şerhler silinecek.
TAŞINMAZLARA 49 YILLIK KULLANMA İZNİ
Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamındaki yatırımlarla ilgili talep edilen taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki organize sanayi veya endüstri bölgelerinde, bu yatırımlar için tahsis edilebilecek boş parsel bulunmaması, gerçekleştirilecek yatırımın toplam tutarının talep edilen taşınmazların maliki idarelerce takdir edilecek rayiç değerlerinin, tarım ve hayvancılık yatırımları için 1, turizm yatırımları için 2, diğer yatırımlar için 3 katından az olmaması kaydıyla Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde 49 yıl süreyle bağımsız ve sürekli nitelikli irtifak hakkı tesis edilebilecek.
Orman Kanununa tabi alanlar hariç, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması nedeniyle irtifak hakkı tesis edilemeyen taşınmazlar üzerinde ise aynı şartlarla 49 yıl süreli kullanma izni verilebilecek.
Yatırımcılar lehine tesis edilecek irtifak hakkı veya kullanma izinlerinde ilk yıl bedeli, yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde 3'ü kadar olacak. İrtifak hakkı veya kullanma izni verilenlerden ayrıca hasılat payı alınmayacak.
İrtifak hakkı tesis edilecek veya kullanma izni verilecek taşınmazlar üzerindeki kamuya ait ihtiyaç dışı bina ve müştemilat ile üzerinde henüz faaliyete geçirilmemiş yatırım bulunan arazi ve arsalar da bu kapsamda değerlendirilecek. Bu taşınmazlardan imar planı bulunmayanların planı ile uygulama projeleri bedelsiz olarak verilen ön izin süresi içinde yapılacak. Ön izin süresi 2 yılı geçemeyecek.
Yatırım konusu işletmenin faaliyete geçtiği tarihten itibaren istihdam edilecek işçi sayısına 5 yıl süreyle uyulması zorunlu olacak. Yatırımcının şartlara uymaması halinde irtifak hakkı veya kullanma izni iptal edilecek. Hazineye ait taşınmazlar, tarım ve hayvancılık yatırımları hariç, en az 50 milyon dolar karşılığı TL tutarında ve taşınmazın rayiç değerinin en az 3 katı tutarında yatırım yapacaklara, harca esas değeri üzerinden doğrudan satılabilecek. Bu yerin amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne şerh konulacak.
SİT ALANI İLAN EDİLMESİ
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca, sit alanı ilan edilmesi nedeniyle kesin inşaat yasağı getirilen alanlarda kalan taşınmazlar için kanun yürürlüğe girmeden önce düzenlenmiş olup 31 Aralık 2011 tarihine kadar kullanılmayan veya kısmen kullanılan belgeler iptal edilecek ve yenisi verilmeyecek.
TMO Genel Müdürlüğünün 2009 yılı finansman açığının karşılanması için Hazineden olan görev zararı alacaklarına ve ödenmemiş sermayesine mahsuben Devlet İç Borçlanma Senedi ihraç edilebilecek. Bu kapsamda ihraç edilecek Özel Tertip Devlet İç Borçlanma senetleri için Müsteşarlık bütçesinin ilgili tertiplerine 1 milyar TL'ye kadar ödenek eklemeye Maliye Bakanlığı yetkili olacak.
Trafik para cezası hasılatının yüzde 50'si, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Fonuna aktarılacak. Ekonomi Koordinasyon Kurulunun görevleri yeniden belirlenecek.
AVUKATLARIN YILLIK KESENEKLERİ
Avukatlık Kanununda yapılan değişikliğe göre, Genel Kurulca belirlenen yıllık kesenek, her yılın ocak ve temmuz aylarında 2 eşit taksitte ödenecek. Süresi içinde ödenmeyen yıllık keseneğe Merkez Bankası reeskont işlemlerinde uygulanan faiz oranında yıllık gecikme zammı uygulanacak. 6 ay içinde borcun tamamının ödenmesi halinde, işlemiş faiz borcu silinecek. Baro keseneğinin ödenmemesine bağlı olarak yürütülen levhadan ve sicilden silme işlemleri, 6 ay süreyle durdurulacak.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, yaptığı teşekkür konuşmasında, tasarının yasalaşması için katkı veren partilere teşekkür etti. Kısa çalışma ödeneği, istihdam, teşvik gibi konularda önemli düzenlemeler yapıldığını anlatan Çelik, işverenlerin, kanundan sonra işçilerin iş akitlerine son vermeyi en son düşünmesi gerektiğini söyledi.
Hamzaçebi'nin hafif ticari araçlarla ilgili iddialarına da yanıt veren Çelik, konunun, 2002 Ağustos ayı ile 2005 yılı arasında minibüs-otomobil arası araçlarla ilgili vergi tarifesi farkından kaynaklanan sorun olduğunu belirtti. Çelik, ''2002 ile 2005 yılı arasındaki bu araçlarla ilgili Maliyenin eski yüksek vergi tarifesi ile Gümrük İdaresinin bağlayıcı tarife uygulamaları arasında meydana gelen farktan doğan sıkıntıyı, mağduriyeti ortadan kaldırmaya dönük bir düzenlemedir. Yanlış bir anlaşılma olmasın. 71 bin aracı kapsayan ve geçmiş döneme ait olan bir sorunu çözmeye dönük bir düzenlemedir. 71 bin aracın, ÖTV ilave vergi farkı kaldırılıyor. 71 bin vatandaşımızın kamuyla ihtilafını çözmeye dönük düzenlemedir'' diye konuştu.
