5838 sayılı ''Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'', 28 Şubat 2009 tarihli Resmi Gazete’de (mükerrer) yayımlanmıştır.

Söz konusu Kanun’un 32. maddesi ile 5084 sayılı Kanun’da yer alan bazı teşvik ve desteklerin süresi uzatılmış, bedelsiz yatırım yeri tahsisi hükmü ise yürürlükten kaldırılmıştır.

I. Bazı teşvik ve desteklerin süresi uzatılıyor

5084 sayılı ''Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''un;

- 3. maddesinde yer alan gelir vergisi stopajı teşviki,

- 4. maddesinde yer alan sigorta primi işveren hissesi teşviki,

- 6. maddesinde yer alan enerji desteğinin,

uygulama süresi 31.12.2008 tarihi itibariyle sona ermiştir.

5838 sayılı ''Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''un 32. maddesinin 13. fıkrası ile yukarıda yer verilen teşvik ve desteklerin süresi, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 31 Aralık 2009 tarihine kadar uzatılmıştır.

II. Bedelsiz yatırım yeri tahsisi hükmü yürürlükten kaldırılıyor.
5838 sayılı ''Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''un 32. maddesinin 16. fıkrası ile 5084 sayılı ''Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''un 5. maddesinde yer alan ''Bedelsiz yatırım yeri tahsisi'' hükmü, 28 Şubat 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

Bazı illerde vergi ve sigorta primi teşvikleri uygulamak, enerji desteği sağlamak ve yatırımlara bedelsiz arsa ve arazi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkânlarını artırmak amacıyla çıkarılan 5084 sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 6 Şubat 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

28 Şubat 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”ile 5084 sayılı Kanun’da yer alan bazı teşvik ve desteklerin süresi uzatılmış, bedelsiz yatırım yeri tahsisi hükmü ise yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu sirkülerimizde, 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 32. maddesi ile 5084 sayılı Kanun’da yapılan değişikliklere ilişkin açıklamalarımıza yer verilecektir.

I. Teşvik ve desteklerin uygulanacağı iller

5084 sayılı Kanun’un 2. maddesinde Kanun’da sayılan teşvik ve desteklerden yararlanabilecek iller belirlenmiştir. Buna göre;

- Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı’nca 2001 yılı için belirlenen fert başına gayri safi yurt içi hâsıla tutarı, 1500 ABD Doları veya daha az olan iller ile

- Yukarıdaki iller dışında kalan ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca 2003 yılı için belirlenen sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre endeks değeri eksi olan iller,

vergi ve sigorta primi teşvikleri ile enerji desteğinden yararlanabileceklerdir.

II. Teşvik ve destekler ile uygulama süreleri

A. Gelir vergisi stopajı teşviki

5084 sayılı Kanun’un 3. maddesinde, 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, yukarıda belirtilen illerde;

a. 1.4.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, en az on işçi çalıştırmaları koşuluyla, bu iş yerlerinde çalıştırdıkları işçilerin,

b. 1.4.2005 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden asgari on işçi çalıştıranların iş yerlerinde fiilen çalışan işçilerin,

ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamının, diğer yerlerdeki iş yerleri için yüzde sekseninin, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edileceği hükmü yer almaktadır.

Buna göre terkin edilecek tutar, işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken gelir vergisinin çarpımı sonucu bulunacak değer üzerinden yukarıda belirtilen oranlara göre saptanan tutarı aşamayacaktır.

Yukarıda açıklanan gelir vergisi teşvikinin süresi 5084 sayılı Kanun uyarınca 31.12.2008 tarihinde sona ermiştir. Ancak 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 32. maddesinin 13. fıkrası uyarınca, bu teşvikin süresi, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 31.12.2009 tarihine kadar uzatılmıştır.

B. Sigorta primi işveren hissesi teşviki

5084 sayılı Kanun’un 4. maddesinde, 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere yukarıda belirtilen illerde;

a. 1.4.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, en az on işçi çalıştırmaları koşuluyla, bu iş yerlerinde çalıştırdıkları işçilerin,

b. 1.4.2005 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden asgari on işçi çalıştıranların iş yerlerinde fiilen çalışan işçilerin,

prime esas kazançları üzerinden 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 72 ve 73. maddeleri (5510 sayılı Kanun’un 79 ve 81. maddeleri) uyarınca hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamının, diğer yerlerdeki iş yerleri için yüzde sekseninin Hazine’ce karşılanacağı hükmü yer almaktadır.

Aynı madde uyarınca Hazine’ce karşılanacak tutar, işçi sayısı ile Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 78. maddesi (5510 sayılı Kanun’un 82. maddesi) uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırına göre hesaplanan işveren hissesi prim tutarının çarpımı sonucu bulunacak değer üzerinden, yukarıda belirtilen oranlara göre saptanan tutarı aşamayacaktır.

İşveren hissesine ait primlerin Hazine’ce karşılanabilmesi için;

- İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Kuruma verilmesi,

- Sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin işçi hissesine isabet eden tutarı ile Hazine’ce karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması,

şarttır. Bu maddeye göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazine’ce Kuruma yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilmektedir.

Yukarıda açıklanan sigorta primi işveren hissesi teşvikinin süresi 5084 sayılı Kanun uyarınca 31.12.2008 tarihinde sona ermiştir. Ancak 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 32. maddesinin 13. fıkrası uyarınca, bu teşvikin süresi, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 31.12.2009 tarihine kadar uzatılmıştır.

C. Enerji desteği

5084 sayılı Kanun’un 6. maddesinde, 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere yukarıda belirtilen illerde, 1.4.2005 tarihinden itibaren faaliyete geçen ve asgari on işçi çalıştıran işletmeler ile 1.4.2005 tarihinden önce faaliyete geçmiş ve asgari on işçi çalıştıran işletmelerden; fiilen ve sürekli olarak hayvancılık (su ürünleri yetiştiriciliği ve tavukçuluk dahil), organik ve biyoteknolojik tarım, kültür mantarı yetiştiriciliği ve kompostu, seracılık, sertifikalı tohumculuk ve soğuk hava deposu ile imalat sanayi, madencilik, turizm konaklama tesisi, eğitim veya sağlık alanlarında faaliyette bulunanların elektrik enerjisi giderlerinin yüzde yirmisinin Hazinece karşılanacağı hükmü yer almaktadır.

Bu orana; 1.4.2005 tarihinden sonra faaliyete geçen işletmelerde asgari sayıdan sonraki her bir işçi için, 1.4.2005 tarihinden önce faaliyete geçmiş işletmelerde ise bu tarihten sonra işe başlayan ve asgari işçi sayısından sonraki her bir işçi için 0,5 puan eklenir. Hazinece karşılanacak oran, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde faaliyette bulunan işletmeler için yüzde elliyi, diğer alanlarda faaliyette bulunan işletmeler için yüzde kırkı geçemez.

Fiilen ve sürekli olarak çalıştırılan işçi sayısının tespitinde, aylık prim ve hizmet belgeleri esas alınmaktadır.

Yukarıda açıklanan enerji desteğinin süresi, 5084 sayılı Kanun uyarınca 31.12.2008 tarihinde sona ermiştir. Ancak 5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 32. maddesinin 13. fıkrası uyarınca, bu desteğin süresi, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 31.12.2009 tarihine kadar uzatılmıştır.

D. Bedelsiz yatırım yeri tahsisi

5084 sayılı Kanun’un 5. maddesinde ise yukarıda belirtilen iller ile kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki diğer illerde, en az on kişilik istihdam öngören yatırımlara girişen gerçek veya tüzel kişiler lehine; Hazineye, özel bütçeli kuruluşlara, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde 49 yıl süreli bağımsız ve sürekli nitelikli bedelsiz irtifak hakkı tesis edilebileceği hükmü yer almaktadır. Maddenin devamında yatırım yeri tahsisi uygulamasına ilişkin diğer hükümlere yer verilmiştir.

5838 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un 32. maddesinin 16. fıkrası ile 5084 sayılı Kanun’un yukarıda belirtilen 5. maddesi, Kanun’un Resmi Gazete’de yayım tarihi olan 28 Şubat 2009’dan itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu madde hükmü yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, 5838 sayılı Kanun’un 23. maddesi ile 4706 sayılı “Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”a ilave edilen ek 3. madde ile benzer bir düzenleme yapılmıştır. Bu hüküm uyarınca özet olarak, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak, Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde 49 yıl süreli bağımsız ve sürekli nitelikli irtifak hakkı tesis edilebilecektir.

Bu hüküm de 5838 sayılı Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlandığı 28 Şubat 2009 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

E&Y