Serbest Bölgeler Yasası'nın geçici 3'üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca "Avrupa Birliği'ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar;

* Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları Gelir ve Kurumlar Vergisi'nden müstesnadır."

"Yasal düzenleme gereği olarak bu istisnanın Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile Kurumlar Vergisi Yasası'nın 15'inci ve 30'uncu maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata etkisi bulunmamaktadır."

* Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az yüzde 85'ini yurtdışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler Gelir Vergisi'nden müstesnadır. Bu oranı yüzde 50'ye kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar yükseltmeye bakanlar kurulu yetkilidir. Yıllık satış tutarı bu oranın altında kalan mükelleflerden zamanında tahsil edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir.

Söz konusu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Söz konusu madde 01.01.2009 tarihinden itibaren geçerli bulunmaktadır. Bu madde gereğince serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükellefler tarafından üretilen toplam ürünlerin FOB bedelinin en az yüzde 85'i yurtdışına ihraç edilmesi koşuluyla istihdam ettikleri personele ödenen ücretler Gelir Vergisi'nden istisna edilmekte olup, yasa maddesi ile belirlenen orandan daha düşük ihracat yapanlar söz konusu istisna (bağışıklık) hükmünden yararlanamayacaklardır.

Mevcut düzenleme uyarınca bölge içinde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin istihdam ettikleri tüm personele ödedikleri ücretler söz konusu istisna kapsamında dikkate alınacaktır.

İstisnanın uygulanmasında üretilen ürünlerin FOB bedeli önem taşımaktadır. Bu bağlamda üretilen ürünlerin birim FOB bedeli (Free on board), üretilen mallardan satış yapanların satış tutarı toplamının satılan ürün miktarına bölünmesiyle elde edilen tutardır.

FOB bedelinin sözlük anlamı ise "alıcı ile satıcı arasında, alıcının belli bir limanda gemi üzerinde satışa konu malı teslim fiyatıdır."

Toplam FOB bedeli ise "Üretilen ürünlerin birim FOB bedeli ile toplam ürün miktarının çarpılmasıyla elde edilen tutardır."

Üretilen ürünlerin aynı yıl içinde satılmaması halinde, ortalama FOB bedeli bulunacak ve buna göre toplam FOB bedeli hesaplanacaktır.

Ortalama FOB bedeli ise birden fazla yıla ait birim FOB bedellerinin ortalaması olarak dikkate alınacaktır.

Örneğin bir serbest bölgede emtia üretim faaliyetlerinde bulunan bir anonim şirketin ürettiği ürünleri yurtdışına ihraç ettiğini ve 95 işçi çalıştırdığını, bu çalışanlarına ocak-aralık 2009 döneminde aylar itibariyle ödenen ücretler üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi'nin tarh ve tahakkuk ettirilerek söz konusu yasa maddesinden yararlandırılmasının öngörüldüğünü varsayalım.

Mükellef ilgili dönemde üretmiş bulunduğu emtianın 360.000 TL'lik kısmını yurtdışına ihraç etmiş olup, üretilen ürünlerin toplam FOB bedeli ise 400.000 TL'dir.

Bu durumda söz konusu AŞ ürün toplam bedelinin;

(360.000/400.000TL=) yüzde 90'ını yurtdışına ihraç ettiği anlaşıldığından istihdam ettiği personel ücretleri üzerinden hesaplanan ve 2009 yılında aylar itibariyle tecil edilen Gelir Vergisi terkin edilecek, yani silinecektir.

Eğer söz konusu şirket üretmiş olduğu malların 30.000 TL'lik kısmını serbest bölge içinde satmış olsa idi bu takdirde yurtdışı ihracatı (360.000-30.000=) 330.000 TL olacak, bu durumda üretmiş bulunduğu mallardan ancak (330.000/400.000=) yüzde 82,5'ini ihraç konusu yaptığı için tecil ve terkin işleminden yararlandırılmayacaktı.

Serbest bölgelerde üretilen ürünler ile satın alınan malların ihracatının birlikte yapılması halinde, sadece serbest bölge içinde üretilen toplam FOB bedelinin en az yüzde 85'inin yurtdışına ihraç edilmesi kaydıyla istisnadan yararlandırılması söz konusu olabilecektir.

Yurtdışı satışa ilişkin yüzde 85 şartının gerçekleştirilmesinde, bölge içinden ve Türkiye'den satın alınan mal bedelleri ile bölgeye ve Türkiye'ye satılan mal bedelleri dikkate alınmamaktadır. Dolayısıyla istisna uygulamasında, üretilen ürünlerin kayıtları ile alınıp satılan mallara ilişkin kayıtların ayrı hesaplarda takip edilmesi ve bu konuda yapılacak incelemelere hazır bulundurulması gerekmektedir.

Serbest Bölgeler Yasası'nın geçici üçüncü maddesi uyarınca, bölgede üretilen malların FOB bedelinin en az yüzde 85'inin yurtdışına ihraç edilmesi koşuluyla mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretlerin Gelir Vergisi'nden istisna tutulması koşulunu, oran uygulaması açısından değiştirme yetkisi bakanlar kuruluna ait bulunmaktadır. Yasal düzenleme gereği yüzde 85 oranını indirmeye veya kanuni seviyesine çıkartma konusundaki değişiklikler ancak bakanlar kurulu tarafından alınacak kararlarla olabilecektir.