Gelir Vergisi Kanununda köklü değişiklikler öngören taslak, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan' ın işbaşı yapmasını bekliyor. Taslakla vergi oranlarında indirim de planlanıyor.

Vergi Konseyi koordinatörlüğünde bir komisyon tarafından hazırlanan yeni Gelir Vergisi Kanun Taslağı, Maliye Bakanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü ve Gelir İdaresi Başkanlığı bürokratlarınca madde madde gözden geçirildi.

Bu çerçevede taslakta bazı değişikliklere gidildi. Geniş kitleleri ilgilendiren temel konularda alternatifler hazırlandı, oran indirimlerinin yıllar itibariyle ortaya çıkaracağı gelir kayıpları da tek tek hesaplandı.

Maliye Bakanı Kemal Unakıtan' ın işbaşı yapmasından sonra yeni Gelir Vergisi Kanun Taslağı konusunda kendisine sunum yapılacak. Siyasi otoritenin kararına bırakılan bazı konular, Bakanın görüşleri doğrultusunda netleşecek.

Gelir Vergisi Kanun Taslağı, son şeklini almasının ardından Başbakanlığa sevk edilecek. Maliye Bakanlığı, yeni düzenlemenin, Meclis'in 1 Temmuz'da tatile girmesinden önce yasalaşmasını hedefliyor. 1 Ocak 2010'da yürürlüğe girmesi öngörülen yeni Gelir Vergisi Kanununa ilişkin yönetmelik ve tebliğlerin de, yılın ikinci yarısında yayımlanması ve bu şekilde yeni yıla yeni vergi rejimiyle girilmesi planlanıyor.

KENTSEL RANTLARA VERGİ

Maliye Bakanı Unakıtan' ın görüşleri doğrultusunda son şeklini alacak olan Gelir Vergisi Kanun Taslağıyla getirilen düzenlemelerden bazıları şöyle:

-Gelire yeni tanım: Taslakta gelir, ''bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği girişim kazançları, ücretler, sermaye kazançları ve diğer kazançların safi tutarı'' olarak tanımlanıyor. Yeni düzenlemede, ticari, zirai ve serbest meslek kazançlarıyla arızi kazançlar, ''girişim kazançları'' adı altında toplanıyor. ''Kiralama gelirleri, menkul sermaye gelirleri ve elden çıkarma kazançları'', ''sermaye kazancı'' olarak değerlendiriliyor.

Karşılıksız edinimlerle kazanç sayılan harcama fazlalığı da diğer kazançları oluşturuyor.

-Kentsel rantlar vergilenecek: Taslakta Anonim şirket hisseleri, menkul kıymet araçları ve ortaklık paylarıyla kentsel rantlar, ''elden çıkarma kazancı'' şeklinde değerlendiriliyor. Kentsel rantların vergilendirilmesindeki 5 yıllık süre de 10 yıla çıkarılıyor.

Buna göre, edindiği gayrimenkulü 1 yıl sonra satan, elde ettiği rant gelirinin yüzde 10'unu düşecek, geri kalan yüzde 90'ı için beyanda bulunup, vergi ödeyecek. Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar değer artış kazancının yüzde 20'sini düşüp, yüzde 80'inin vergisini verecek. Vergiden düşülen tutar 3. yılda yüzde 30, 4. yılda yüzde 40, 5. yılda yüzde 50, 6. yılda yüzde 60, 7. yılda yüzde 70, 8. yılda yüzde 80, 9. yılda da yüzde 90 olacak.

Böylece, 1 yıl içinde elden çıkarılan gayrimenkulden elde edilen değer artış kazancının yüzde 90'ı, 9. yılda ise yüzde 10'u vergilendirilecek. 10 yıl sonra satılan gayrimenkullerde ise rant geliri ne olursa olsun vergi ödenmeyecek.

Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğünün çalışması sırasında, kentsel rantlarla ilgili alternatif uygulamalar da araştırıldı. Bu alternatifler de Bakanın önüne konulacak ve kentsel rantların vergilendirilmesi yöntemlerinde son kararı Unakıtan verecek.

-Gayrimenkul sermaye iradı kalkacak ve yerine kiralama gelirleri gelecek. Gayrimenkul kiralarının yanı sıra, dalyanlar, mucitleri tarafından kiraya verilen ihtira beratları, telif hakları, taşınmazlardan ayrı kiraya verilen eklentiler ile her türlü tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri gibi unsurlardan elde edilen gelirler de, kiralama geliri olarak nitelenecek.

-Özel inşaat işleri: Başkasının arsası üzerine taşınmaz inşa etme faaliyeti, taahhüt niteliği olsun ya da olmasın ticari kazanç hükümlerine tabi olacak.

AŞAMALI ORAN İNDİRİMİ

-Taslakta gelir vergisinde oran sayısı 4'den 3'e indiriliyor. Halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak uygulanan oranlar, yüzde 10, 20 ve 25 olarak düzenleniyor.

Ancak oran konusu Maliye Bakanlığında yeniden ele alındı. Gelir vergisi oranlarında 2010'dan başlanarak, aşamalı indirime gidilmesi üzerinde duruldu. Buna yönelik alternatifler ortaya kondu ve her bir alternatifin yıllık getirisi ve götürüsü tek tek hesaplandı. Bu konudaki son karar da Maliye Bakanı Unakıtan ve hükümete bırakıldı.

-Ücretlilerin vergi rejimi değişmiyor ve asgari geçim indirimi, taslakta da aynen yer alıyor.

-Sporcular serbest meslek erbabı sayılacak. Hakemlere yapılan ödemeler ise ücret olarak değerlendirilecek.

ESNAFIN VERGİLENDİRİLMESİ

-Küçük esnafa istisna geliyor: Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yapmak kaydıyla, hallaç, kalaycı, lehimci, çilingir, boyacı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, badanacı, çamaşır yıkayıcısı ve hamal gibi kimselerin veya küçük tamirat ve tadilat işleriyle uğraşan küçük sanat erbabının bu işlerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna olacak.

Aynı şekilde dışarıdan işçi almamak şartıyla, oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel işleri, süpürge, paspas, fırça, sepet, yapma çiçek ve turistik eşyayı dükkan açmaksızın satanlar ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini satanlar ve sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan türden malları satanlar da bu kapsamda değerlendirilecek.

Gezici piyango bayileri, PTT acenteliğiyle uğraşanlar ve hurdacılar da istisnadan yararlanacak.

Halen basit usule tabi olup da, kazanç seviyesi yüksek olan mükellefler, gerçek usule geçirilecek.

Maliye Bakanlığında yapılan çalışmalarda, istisna kapsamına giren küçük esnafın, her yılın ocak ayında vergi dairesine giderek, 50 lira karşılığında istisnaya ilişkin küçük esnaf belgesini alması, temmuzda yeniden vergi dairesine giderek bu belgeyi onaylatması yöntemi üzerinde duruldu.

Bazı bürokratlar, götürü vergiye dönülmesi önerisini de getirdi. Bütün bunlar da Maliye Bakanının önüne konulacak ve burada da son kararı siyasi otorite verecek.

ÇİFTÇİLERE BELGE ZORUNLULUĞU
-Zirai kazançların vergilendirilmesi. Bürokratlar, çiftçilerin vergilendirilmesinde de son sözü hükümetin söyleyeceğini belirtiyor. Taslakta, defter tutmak zorunda olup olmadıklarına bakılmaksızın, çiftçi niteliğine haiz gerçek kişilerin elde ettikleri zirai kazançların, hasılatları üzerinden vergi kesintisi yapılmak suretiyle vergilendirilmesi öngörülüyor.

Vergi kanunlarına göre defter tutmakla yükümlü oldukları halde defter tutmayan ya da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma, verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine uymayan ya da çiftçi kayıt sistemine kaydolmayan çiftçilerin, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamayacakları hükme bağlanıyor.

-Taslakta, taksiciler için de yeni bir vergilemeye gidiliyor. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı ve ilgili meslek odasının yetkilendireceği 2'şer temsilcinin katılımıyla oluşturulacak komisyonlar, bölgeler ve iş kolları itibarıyla asgari ücretin 6 aylık tutarından az olmamak üzere, basit usule tabi mükellefler için yıllık kazanç tutarı belirleyecek. Bu şekilde tespit edilecek safi kazanç tutarı, hiçbir bölge veya iş kolu için yıllık asgari ücretin 4 katını geçemeyecek.

GÜVENLİK MÜESSESELERİ GELİYOR

-Taslak vergi kayıp ve kaçağıyla mücadeleye dönük yeni güvenlik müesseselerine de yer veriyor.

''Nereden buldun'' ve ''hayat standardı''nın kaldırılmasıyla vergi güvenlik müesseselerinden yoksun kalan vergi mevzuatı, gelir vergisi düzenlemesiyle yeni oto kontrol sistemlerine kavuşturuluyor.

Taslakta, gider bildirimi, asgari gayri safi hasıla ve ortalama kar haddi gibi müesseselerin yeni yılda uygulamaya konulması öngörülüyor.

Lüks yaşama ''Bunu nasıl ve neyle finanse ettin?'' sorusunun sorulacağı gider bildiriminde, yıl içindeki harcamalar, o yıla ilişkin beyan edilen gelirle karşılaştırılacak. Geliri düşük, harcaması yüksek olandan da açıklama
istenecek.

Servet yerine harcamanın sorgulanacağı gider bildiriminde, kredi kartları dahil yüksek harcaması olanlar, sık sık yurt dışına gidenler, 5 yıldızlı otellerde düğün yapanlar, özel hizmetçisi, yatı ve uçağı olanlar, beyan ettikleri gelir ile yaşam standartları arasında fark varsa, bunu hangi gelir ile sürdürdüklerini izah edecek.

Asgari gayri safi hasılayla işletmelerin belli dönemdeki hasılatına göre, 1 yıllık tahmini hasılata ulaşılacak ve kar marjının düşürülmesinin ardından, bu hasılata uygun beyanda bulunup bulunulmadığına bakılacak.

Ortalama kar haddinde ise aynı sektörde faaliyet gösteren benzer firmaların satış miktarına göre ortalama kar oranları hesaplanacak ve beyanlar karşılaştırılacak.

http://www.sabah.com.tr/haber,7A0ED9B020A94257A7795C1A355BFC90.html