Çeşitli vergi kanunlarında değişiklik öngören 5904 sayılı Kanun’un tarım ürünleri lisanslı depoculuk faaliyetlerinin vergilendirilmesine ilişkin düzenlemeleri hk.

Çeşitli vergi kanunlarında değişiklik öngören 16.06.2009 tarih ve 5904 sayılı “Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Kanun’la vergi kanun’larında yapılan değişiklikler 18.06.2009 tarih ve 46 no.lu Vergi Bülteninde açıklanmıştır.

Aşağıda, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında yapılan faaliyetlerin vergilendirilmesine ilişkin olarak 5904 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeler daha ayrıntılı olarak açıklanacaktır.

1. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Faaliyetiyle İlgili Açıklamalar

a) Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nun Amacı

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nun 1. maddesinde bu Kanun’un amacı;

§ Tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak,

§ Ürünlerin depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak,

§ Ürün sahiplerinin mallarının emniyetini sağlamak,

§ Ürünlerin mülkiyetini temsil eden, finansmanını, satışını ve teslimini sağlayan ürün senedi çıkartmak,

§ Standartları belirlenmiş tarım ürünlerinin ticaretini geliştirmek,

§ Ürünlerin depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak,

olarak belirlenmiştir.

b) Depolama Hizmetlerinin Kapsamı ve Depolanabilecek Ürünler

Depolama hizmetlerinin kapsamını, lisanslı depoya kabul edilen ürünlerin tartılması, boşaltılması, yüklenmesi, taşınması, nakliyesi, depolamaya ve şartlara uygun hale getirilmesi ve depolanması, ürün ambalajlarının onarılması, ürünün depodan çıkarılması gibi hizmetler oluşturmaktadır.

Kanun’a göre depolanabilecek ürünler; depolanmaya uygun nitelikteki hububat, bakliyat, pamuk, tütün, fındık, yağlı tohumlar, bitkisel yağlar, şeker gibi standardize edilebilen temel ve işlenmiş tarım ürünlerinden oluşmaktadır.

c) Lisanslı Depoculuk Faaliyetinde Bulunabilecek Şirketler

Tarım ürünleri lisanslı depo işletmeleri, ekonomik ihtiyaç ve etkinlik şartları göz önünde bulundurularak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca verilecek izinle anonim şirket şeklinde kurulabilmektedir.

Lisanslı depo işletmesi, ana sözleşmesinde gösterilmek ve Bakanlıkça uygun görülmek kaydıyla, depoculuk ana faaliyeti yanında;

§ Tarım ürünlerine dayalı ya da ilişkili ticaret,

§ Antrepoculuk,

§ Taşıma ve nakliye,

§ Sigorta,

§ Sanayi tesisi kurma, işleme,

§ Kurutma, ayıklama ve benzeri diğer konularda,

faaliyet gösterebilir.

d) Teminat Zorunluluğu

Şirketin kuruluşunda, bir milyon liradan az olmamak üzere depolama kapasitesine göre Bakanlıkça belirlenen tutarda ödenmiş sermayeye sahip olunması gerekmektedir. Lisanslı depo işletmek üzere lisans almak için müracaat edenler, depo kapasitesinin ürün rayiç bedelinin %15’inden az olmamak üzere Bakanlıkça belirlenen tutarda lisanslı depo teminatı vermek zorundadır.

e) Ürün Senedinin Tanımı ve Niteliği

Kanun’un 3. maddesine göre ürün senedi, ürünlerin mülkiyetini temsil ve rehnini temin eden, lisanslı depo işleticisince nama veya emre düzenlenmiş, teminat olarak verilebilen, ciro edilebilen veya edilemeyen ve Kanun’da öngörülmeyen durumlarda Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen makbuz senedi hükümlerine tâbi olan kıymetli evrakı ifade etmektedir.

Buna göre ürün senetleri menkul kıymet niteliğinde değildir.

2. Gelir ve Kurumlar Vergisi Düzenlemeleri

5904 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 76. maddeyle, tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesi amacıyla, 5300 sayılı Kanun kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin alım-satımından elde edilen kazançların 31.12.2014 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmesi öngörülmüştür.

Düzenleme Kanun’un Resmi Gazetede yayımlandığı tarih olan 03.07.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bir önceki bölümde açıklandığı üzere, ürünlerin mülkiyetini temsil eden ürün senetleri kıymetli evrak olup, menkul kıymet niteliğinde değildir. Bu nedenle;

§ Zirai faaliyet sahipleri tarafından ürün senedinin elden çıkartılmasından doğan kazanç zirai kazanç,

§ Ticari işletmeye dahil ürün senetlerinin elden çıkartılmasından doğan kazanç ticari kazanç,

§ Arızi olarak ürün senedi alım satımından doğan kazanç ise arızi ticari kazanç,

niteliğindedir.

Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 76. maddeyle, ürün senetlerinin alım-satımından elde edilen kazançların geçici bir süre için gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmesi yanında;

§ İstisna edilen bu kazançlar üzerinden 94. madde kapsamında stopaj yapılmaması,

§ Sadece bu kazançlar için gelir vergisi mükelleflerince yıllık beyanname verilmemesi ve bu kazançların verilecek beyannamelere dahil edilmemesi,

öngörülmüştür.

Ürün senetleri menkul kıymet niteliğinde olmadığından, bu senetlerin alım satımından elde edilen gelirler menkul sermaye iradı veya değer artış kazancı niteliğinde değildir. Dolayısıyla bu gelirler, Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi kapsamında stopaja da tabi değildir.

3. Katma Değer Vergisi Düzenlemeleri

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenlemelerle lisanslı depoculuk sisteminin KDV uygulaması yönünden vergisel altyapısı oluşturulmuştur.

a) Ürünün Lisanslı Depoya Tesliminde Vergileme

Önceki bölümlerde de açıklandığı üzere, ürün senetleri lisanslı depolara teslim edilen ürünlerin mülkiyetini temsil etmekte olup, tarım ürünlerinin lisanslı depolara teslim edilmesi Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesi kapsamında vergiye tabi bir işlem değildir.

b) Ürün Senetlerinin Tesliminde Vergileme

Ürün senetlerinin teslimine yönelik Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenlemeler özetle şunlardır:

§ Ürün senetlerinin, işlem gördüğü borsalar aracılığıyla ilk teslimi Kanun’un 13. maddesi kapsamına alınarak tam istisna olarak belirlenmiştir.

§ Ürün senetlerinin, işlem gördüğü borsalardaki ilk teslimi ile senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi dışındaki teslimleri de Kanun’un 17. maddesine konularak kısmi istisna kapsamına alınmıştır. Aynı maddede parantez içi hüküm ile yapılan diğer bir düzenlemeyle, bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemlerle ilgili olarak yüklenilen vergilerin indirimine olanak sağlanmıştır.

c) Ürünün Depodan Çekilmesinde Vergileme

5904 sayılı Kanun’la Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde yapılan değişiklikle, Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’na göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi, ticari, sınaî veya zirai faaliyet çerçevesinde olup olmadığına bakılmaksızın KDV’nin konusuna alınmıştır.

Öte yandan, Kanun’un 10. maddesinde yapılan düzenlemeyle, ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi işlemlerinde vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği hükme bağlanmıştır. Yapılan düzenlemeyle ayrıca, ürün senetlerinin temsil ettiği ürünün depodan çekilmesi aşamasında;

- Söz konusu ürün senetlerini elinde bulunduranların mükellefiyet durumlarının tam olarak tespitinde yaşanacak güçlükler göz önüne alınarak, bu işlemlere ait KDV’nin lisanslı depo işleticileri tarafından sorumlu sıfatıyla ödenmesi öngörülmüştür.

- KDV matrahı, ürünün çekildiği tarihte senedin işlem gördüğü borsada oluşan değeri olarak belirlenmiş ve özel matrah şekline göre vergilendirilmesi amaçlanmıştır.

4. Damga Vergisi Kanunu Düzenlemeleri

Tarım ürünleri lisanslı depoculuk sisteminin teşvik edilmesi amacıyla, mudi ile lisanslı depo işletmesi arasında düzenlenen sözleşmeler ile ürün senedinin damga vergisinden istisna tutulması öngörülmüştür.pwc

İlgili Kanun’un konuyla ilgili maddelerine aşağıdaki bağlantı yardımıyla ulaşabilirsiniz.

§ Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un lisanslı depoculukla ilgili maddeleri (16.06.2009 tarih ve 5904 sayılı Kanun)