4857 Sayılı İş Kanunu'nun 120 ve geçici 6. maddesi gereği "Kıdem tazminatı için bir kıdem tazminatı fonu kurulur. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin Kanunun  yürürlüğe  gireceği  tarihe  kadar  işçilerin  kıdemleri için 1475 sayılı İş Kanununun   14 üncü maddesi hükümlerine göre kıdem tazminatı hakları saklıdır".

Kadın işçiler evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde iş sözleşmesini kendi arzuları ile sona erdirebilirler. İşe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence kadın işçilere 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.

1475 Sayılı İş Kanunu'nun, 14. maddesi, kıdem tazminatına hak kazanma koşullarını belirtmiştir. 14. madde hükmüne göre " ...kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi... hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için aynı oran üze­rinden ödeme yapılır".

Uygulamada, ülkemizde kadın işçilerin evlilik nedeniyle işi bıraktıkları, kıdem tazminatına hak kazanmalarına rağmen, işverenlerinden talep etmedikleri, işverenlerin de durumu "istifa" şeklinde yorumladıkları görülmektedir.

Kadın İşçilerin yoğun olduğu özellikle tekstil ve gıda vb. sektörlerde yapılan denetimlerde kadın işçilerin bu husustan haberdar olmadıkları gözlenmektedir.

Kadın İşçi Evlilik Nedeniyle İş sözleşmesini Ne Zaman Sona Erdirebilecektir?

İş Kanunu'nun 14. maddesindeki hüküm 'kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi' şeklindedir. Yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere iş sözleşmesini sona erdirebileceği süre evlilik tarihini takip eden 20. günde olabilir, 1 yıllık sürenin dolmasına 20 gün kala da olabilir. Bilindiği üzere işçilerin (kadın-erkek işçi ayrımı olmadan) evlenmelerde üç güne kadar izin hakları vardır ve bugünler iş Kanunu'nda çalışılmış gibi kabul edilir

[1].

Eşinden (Kocasından) Boşanarak Çok Kısa Bir Süre Sonra Boşandığı Eşiyle (Kocasıyla) Evlenen Kadın İşçi Kıdem Tazminatına Hak Kazanır mı?

Kocasından boşanarak çok kısa bir süre sonra boşandığı kocasıyla tekrar evlenen kadın işçinin kıdem tazminatı alması, hakkın kötüye kullanılmasıdır. Böyle bir durumda işverenin ödeme yapması gerekmez. Ödeme yapıldı ise ödediği miktarı işveren geri isteyebilir.

Evlenme Nedeniyle Kıdem Tazminatı Alarak İşten Ayrılan Kadın İşçi Daha Sonraki Dönemlerde Başka İş yerlerinde Çalışabilir mi?

Evlenme nedeniyle kıdem tazminatı alarak işten ayrılan kadın işçinin daha sonraki dönemlerde çalışma hakkını kaybettiğinden söz edilemez. Önceki işinden ayrıldıktan hemen sonra, daha kolaylıkla yürütebileceği yeni bir iş bularak çalışmasını da sürdürebilir.

İşverenliğe Müracaat Şartı

Evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirmek isteyen kadın işçinin evlilik tarihini takip eden 1 yıl içinde, işverenliğe dilekçe ve ekinde evlenme cüzdan fotokopisini içerecek şekilde müracaat ederek, kıdem tazminatı talep etmesi gerekir. Bilindiği üzere kıdem tazminatının ödenmesi için iş sözleşmesinin son bulduğu tarihte, kıdem tazminatının ödenmesi şartlarından biri olan çalışılmış sürelerin toplam 1 yılı doldurmuş olması gerekir. Aksi halde kıdem tazminatı ödenmez. Örneğin; 01.01.2004 tarihinde işe giren, 01.07.2005 tarihinde evlenen kadın işçi 30.06.2006 tarihine kadar kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilecektir.

Kıdem Tazminat Hesabı

Örneğin; 01.01.2004 tarihinde işe giren ve 01.02.2006 tarihinde evlilik gerekçesiyle işi bırakan aylık 750 YTL brüt ücret üzerinden maaş alan kadın işçinin toplam hizmet süresi 2 yıl 1 aydır.

İşverenlikçe Ödeme Yapılmaması Durumunda Kadın İşçilerin Hakları

Evlenen kadın işçiye müracaatı halinde kıdem tazminatını ödemeyen işveren hakkında kadın işçiler doğrudan İş Mahkemesine müracaat edebilecekleri gibi, idari yönden incelenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına veya Bölge Müdürlüklerine şikayette bulunabilirler.  

Sonuç

Ülke gerçeklerine uygun çalışma yaşamının en iyi düzenlemelerinden biri olan, 1475 Sayılı iş Kanunu'nun 14. maddesinde belirtilen; 'kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde kendi arzusu ile iş sözleşmesini sona erdirmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanacağı' hükmünün tüm çalışan kadın işçiler tarafın­dan bilinmesi hak kayıplarının önlenmesi açısından önemlidir.

[1] 4857 sayılı Iş Kanunu Md:46 ve 55 

[2] Kıdem tazminatı ödenirken sadece damga vergisi kesilir.

Cumhur Sinan ÖZDEMİR

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

İş Müfettişi -Ankara