Özel sektörde çalışan işçiler, son dönemde büyük zorluklar yaşıyor. Maaşlarını zamanında alamayıp mağdur oluyorlar, Maaşını alamayan işçilerin yapması gerekenler

Çalıştığımız firma 2 senedir maaşlarımızı geç ödüyor. Bu gecikme miktarı yaklaşık olarak 6 ay, bazı arkadaşlarda 10 ay civarında. Maaşların geç ödenmesi nedeniyle işten ayrılmak istesek, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanabilir miyiz?

4857 sayılı kanuna göre ücretler takip eden ayın 20'sine kadar ödenmezse işçi aynı kanunun 24'üncü maddesinin II'nci bendi gereğince işini kıdem tazminatı isteyerek bırakabilir. Ancak bunun süresi ayın 20'sinden itibaren 6 iş günüdür. Mesela, Temmuz 2009 ayı ücretleri Ağustos 2009 ayının 20'sine kadar ödenmezse ayın 21'inden itibaren 6 gün içinde kararınızı verip haklı sebeple işinizi bırakabilirsiniz. Ancak unutmamanız gereken bir nokta var; ücretinizi doğru dürüst ödeyemeyen işveren kıdem tazminatlarınızı öderken de zorlanabilir ve olay mahkemelere kalabilir. Öte yandan işi haklı sebeple siz bıraktığınız için ihbar tazminatınız olmaz.

Brüt maaşımız son 6 aydır asgari ücret üzerinden yatırılmış, halbuki daha önce maaş üzerinden yatırılmaktaydı. Brüt maaştaki düşük SSK hizmet dökümünde görülüyor, işten ayrılma durumunda kıdem tazminatı hesaplanırken sorun çıkar mı, ne yapmalıyız?

Evet sorun çıkar. İşveren daha az SGK primi ödemek adına ücretlerinizi düşürmüş. Bu durumda kıdem tazminatınıza esas son brüt ücretiniz de düşmüş oluyor. Bunun için işvereni lisan-ı müsanip bir dille uyarmak gerekir, uyarıya olumlu cevap gelmezse olay ancak iş mahkemesinde çözümlenebilir.

Eksik yatırılmış SSK primlerinin tutarını işyerinden para olarak isteme hakkımız var mı?

Bu tür bir yasal hakkınız yok ama yasadışı bir şekilde kendi aranızda anlaşabilirsiniz. Bu anlaşma ileride kimseyi bağlamaz.

Firmadan alacaklarımızın (tazminat, maaşlar, yıllık izin ücreti, varsa eksik SSK ödemesi) peşin olarak ödenmesini isteme hakkımız var mı, eğer varsa firma 'peşin vermem' dediğinde ne yapmalıyız? Peşin isteme hakkımız yoksa firma alacağımıza maksimum ne kadar vade yapabilir?

Tabii ki peşin ödeme, daha doğrusu hukuki tabiriyle nakden ve defaten ödenmesini isteme hakkınız var. Ancak aynı şekilde karşı tarafın ödemiyorum deme hakkı da var. Olayın çözümü, sonrasında hukuki yollardan yani mahkeme aracılığıyla olabilir. Eğer karşılıklı uzlaşırsanız vade de olabilir.

Fırma alacaklarimiza karşilik çek ya da senet verdığınde;

Çek için en güvenli olanı hamiline kesilen mi, adımıza kesilen mi ya da başka bir firmaya ait adımıza ciro edilmiş çek midir zira firmamız iflas edebilir?

Çekin karşılığı olsun da nasıl kesilirse, kimden alınırsa alınsın fark etmez. Zira çek ödeme aracıdır yani aynı para gibidir ama kesilen çekin bankada karşılığı varsa işe yarar. Öte yandan çeklerde vade olmaz, elinizde olduğu müddetçe üzerinde ne tarih yazarsa yazsın bankaya verdiğiniz anda banka derhal ödemek zorundadır tabii çeki kesenin hesabında parası varsa.

Alacaklarımız için vade (çek, senet) yapıldığında gecikme faizi hakkımız var mıdır? Maaşların geç ödenmesinden dolayı mağduriyetimiz için ayrı bir gecikme faizi durumu söz konusu olur mu?

Aylıkların geç ödenmesi konusunda tabii ki faiz isteme hakkınız var ama ödeme anında faiz isteme hakkınızı saklı tutmanız gerekir. Yani ücret bordroları imzalıyorsanız imzalarken faiz hakkımız veyahut da yasal haklarımız saklıdır demeniz gerekir. Bu arada ödemelerin nakden yapılması gerekir, size senet verme hakları yok; ama senedi alıp ücret bordrosu imzalıyorsanız bu da ödemenin sizin tarafından kabul edildiği anlamına da gelebilir.

Firmadaki her şey ve arazisi ipotek altındaymış, firma iflas ederse alacaklarımıza karşılık verilen çekleri tahsil etmemiz mümkün mü? Bu durumda alacaklılar arasında bir öncelik var mıdır? (Banka, devlet, işçi)

Firma iflas ederse iflas kararından sonra artık elinizdeki çeklerin tahsil kabiliyeti olmaz, ama çeklerinizi iflas masasına yazdırırsanız devlet alacaklarından sonra sıra işçi alacaklarına gelir.

Alacaklarımız için düzenlenecek olan çekleri hangi vadelerde yazdırmamız uygundur, çek yazdırırken dikkat edilmesi gereken başka bir konu var mıdır?

Çeklerde vade olmaz, çek ödeme aracıdır, kredi aracı değildir. Üzerindeki tarihin bir önemi yoktur.

Daha önceden çıkan arkadaşlarımızın başına geldiği gibi firma iflas etmediği halde çeklerimizi zamanında ödemez ise ne yapmalıyız?

İcra takibi yapmak veya bununla sonuç alamazsanız dava etmekten başka çareniz olmaz.

İşten ayrılma dilekçesi yazarken, maaşların geç ödenmesi gerekçesini ne şekilde belirtmeliyiz, nasıl bir dilekçe yazmalıyız?

Basitçe, "Ücretlerimizi zamanında ödemediğiniz için iş sözleşmemizi 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25'inci maddesinin II'nci bendi gereğince feshediyoruz, kıdem tazminatımız ile sair alacaklarımızı derhal ödemenizi, aksi halde yasal yollara başvuracağımızı ihtar ederiz" demeniz yeter.

Maaşlarımızın geç ödendiğini kanıtlamak gerekirse hangi kayıtlar dikkate alınır, bize ait maaş hesabı ekstresi mi, firmaya ait maaş ödeme kayıtları mı?

"Maaşlarımız ödenmedi" demeniz yeterlidir. İşveren ödendiğini kanıtlamak yükümlülüğündedir. Yani işçi belgesiz, ağzıyla iddia eder, işveren aksini yazılı belgelerle kanıtlayamazsa işçinin dediği doğrudur.

Geç ödemeler başlamadan önce maaşlar firmanın maaş hesabından işçinin maaş hesabına yatırılıyordu, son dönemde muhasebe elemanının şahsi hesabından işçi hesabına şahsi havale olarak geliyor, bu durum sorun çıkarır mı?

Sizin için çıkarmaz, işveren için sorun çıkarır.

Yıllık izin ücreti alacağı, kıdem tazminatı ve hakkımız varsa ihbar tazminatı nasıl hesaplanır, bu miktarlardan yasal kesinti var mıdır?

Yıllık izin ücreti ve ihbar tazminatı net ücretleriniz üzerinden, kıdem tazminatınız brüt ücretiniz üzerinden hesaplanır.