İş Kanunu ve Yargıtay uygulamaları gereğince kıdem tazminatı nakden ve defaten (bir defada) ödenmesi gereken alacaklardandır. Herhangi bir ödeme süresi getirilemez ama taksitli ödeme teklif edilir de işçi kabul ederse bu tür ödeme de geçerli hale gelebilir.

SORU
21 yıldır çalıştığım işyerinden emekliliğe ve kıdem tazminatına hak kazandım. Kıdem tazminatı alabilir yazısını da SSK'dan alarak işyerine tebliğ ettim ve emeklilik dilekçemi verip işten ayrıldım. Halen emeklilik ikramiyemi, yani kıdem tazminatımı alamadım. Bu durumda,

1- Kıdem tazminatı en fazla ne kadar bekletilebilir?

2- En fazla kaç taksitte ödenebilir? Yasal süre nedir?

YANIT
Aslında İş Kanunu'muz 2003 yılında değişti ve 1475 Sayılı İş Kanunu'nu atıp yerine 4857 Sayılı İş Kanunu'nu getirdik. Fakat, kıdem tazminatının ödenmesi ve hesaplanması konusu halen 1475 Sayılı eski İş Kanunu'nun 14'üncü maddesine göre yapılmaktadır. Bu madde şöyledir:

"Madde 14 - Bu kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin:

1. İşveren tarafından bu kanunun 17'nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,

2. İşçi tarafından bu kanunun 16'ncı maddesi uyarınca,

3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,

4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla,

5. (Ek bent: 25/08/1999 - 4447/45 md.) 506 Sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81'inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,

feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusuyla sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.

Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, tazminata esas ücret, işçinin işten ayrılma tarihiyle zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

13'üncü maddede sözü geçen tazminat ile bu maddede yer alan kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında 26'ncı maddenin birinci fıkrasında yazılı ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur. Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hâkim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder. İşçinin mevzuattan doğan diğer hakları saklıdır.

Bu maddede belirtilen kıdem tazminatıyla ilgili 30 günlük süre, hizmet akitleri veya toplu iş sözleşmeleriyle işçi lehine değiştirilebilir.

Ancak, toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanunu'na tabi en yüksek devlet memuruna 5434 Sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez."

Bu madde ve yargı kararları gereğince kıdem tazminatı hak edildiği anda, nakden ve defaten ödenmelidir. Yani nakit para olarak ve bir defada ödenmesi lazım gelir. Ancak, işveren taksitle ödeme isteğini size iletir veya teklif eder, siz de kabul ederseniz taksitle ödenmesi de mümkündür.

SONRA DAVA AÇABİLİRSİNİZ
İhtarnameye rağmen ödeme gerçekleşmezse bu defa 10 yıl içinde iş mahkemesinde dava açmanız gerekir. Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hâkim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder.

En yüksek faizin hesaplanması konusunda önceleri, Yargıtay kamu bankalarından beş tanesinden sorulup ortalamasının alınmasına karar verirken 2005 yılından itibaren görüşünü (Yargıtay 12 HD. 2006/12293 E., 2006/15202 kararıyla) değiştirmiş, "hakkın doğum tarihinden itibaren birer yıllık devreler halinde mevduata fiilen uygulanan en yüksek faiz oranının (tarafların bildirdikleri) bankalardan sorulmak suretiyle oluşacak sonuca göre" karar vermeye başlamıştır.

Kıdem tazminatı yukarıda da belirtildiği üzere hak edildiği anda ve bir defada ödenmesi gerektiği halde kıdem tazminatının alacaklısının muvafakat etmesi ile başka bir zamanda veya birkaç taksitle de ödendiği görülmektedir. Taksitle ödeme süresince faiz talep etme hakkınız da vardır ama bunun için ihtirazi kaydınızı koymanız gerekir. Zira, mahkeme kararları gereğince, işçi zamanında ödenmeyen kıdem tazminatını sonraki bir tarihte bir defada veya çeşitli taksitlerle işverenden almış ve ödeme bitiminden önce faiz hakkını saklı tuttuğunu belirtir bir ibare koymamış ise faiz talebinde bulunamaz.

Taksitli ödemelerde işçi bu ibareyi son alacağından önce belirtmelidir. Yani ana alacak bitmeden ana alacağa bağlı alacak için bir şerh düşülmeli ya da usulünce işverene bildirilmelidir. Ancak, faize faiz istenemez.

Örnek yargı kararları

1- Yargıtay 9 HD. E: 1988/552, K: 1988/2731, Tarih: 08.03.1988
Kıdem tazminatının taksitle ödenmesi halinde ihtirazi kayıtla alınan kısımlar için hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren faiz istenebilir.

2- Yargıtay 9 HD. E: 1995/24631, K: 1996/14, Tarih: 17.01.1996

Dosya içinde bulunan "Sulh ve İbraname" başlıklı belgede; davacının açık ve seçik biçimde, kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini kabul ettiği, yasa ve sözleşmelerde belirlenmiş olan cezai şart ve mevduat faizlerinden vazgeçtiği belirtilmiştir. Davacı, bu belgeyi davalının baskısı ile imzalamak zorunda kaldığını, imzalamaması halinde kendisine ödeme yapılamayacağının bildirildiğini, bu hususları da tanıklarca kanıtlayacağını ileri sürmüş ve mahkemece de bu tanıklar dinlenmiş ise de, dinlenen tanıklar davacı gibi iş akdi feshedilen ve aynı durumda bulunan işçiler olup tarafsız değillerdir. Bu bakımdan yazılı belge karşısında bu tanık anlatımlarına itibar edilemez. Hizmet akdinin feshedildiği tarihte düzenlenen ibra ve sulh belgesinde kıdem tazminatının taksitle ödenmesinin kabul edilerek mevduat faizinden ve cezai şartları vazgeçildiğinin belirtilmiş ve aksi kanıtlanmamış olması sonucu faiz istenemez.

http://www.haberturk.com/HTYazi.aspx?ID=4598

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.