Vergi Usul Kanunu’nun 279. maddesinde menkul kıymetlerin değerleme ilkeleri yer almaktadır. Söz konusu maddede bilançoya dahil iktisadi kıymetlerden, hisse senetleri ve fon portföyünün en az % 51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgelerinin alış bedeliyle; bunların dışında kalan her türlü menkul kıymetin ise borsa rayiciyle değerlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Maddenin devamında, borsa rayicinin bulunmaması veya borsa rayicinin muvazaalı biçimde oluştuğunun anlaşılması halinde, değerlemeye esas bedelin; menkul kıymetin alış bedeline, vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkı dahil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanacağı belirtilmektedir. Ancak borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetlerin de alış bedeliyle değerleneceği anılan maddede, ayrıca hükme bağlanmıştır.

Yukarıda bahsi geçen değerleme ölçülerinden biri olan “borsa rayici”nden ne anlaşılması gerektiği de yine aynı Kanunun 263. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre borsa rayici, gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse, ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerin ortalama değerleri olarak tanımlanmaktadır.

Bu hükümler uyarınca gerek geçici vergi dönemleri sonu, gerekse de kurumlar vergisi dönemi sonu itibariyle aktifte kayıtlı bulunan ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Tahvil ve Bono Piyasası’nda işlem gören bono ve tahvillerin borsa rayiçlerinin bilinmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

Söz konusu bono ve tahviller için bu rayiçler, değerleme gününden önceki son işlem günü olan 30 Eylül 2009 tarihinde gerçekleştirilen işlemler sonucu oluşan ağırlıklı ortalama fiyatlar olacaktır.

Sirkülerimize ekli tabloda (Ek 1), değerlemeye konu olacak bono ve tahvillerle ilgili olarak, İMKB’de, anılan tarih itibariyle oluşan ve İMKB’nin günlük bülteni ile duyurulan ağırlıklı ortalama fiyatlar gösterilmektedir.

İşletmenin aktifine kayıtlı söz konusu menkul kıymetlerin, Vergi Usul Kanunu’nun 279. maddesi kapsamında, 30 Eylül 2009 tarihi itibariyle yapılacak değerleme işlemlerinde ekli listede yer alan borsa rayiçlerinin kullanılması gerekmektedir.

Ek 1: İMKB’de işlem gören tahvil ve bonoların 30 Eylül 2009 tarihi itibariyle değerlemesinde kullanılacak aynı tarihli borsa rayiçleri

 1.Kamu menkul kıymetleri

Valör                                     Tahvil tanımı                                    Ağırlıklı ortalama

30.09.2009                       TRT071009T51                  99,859

30.09.2009                       TRT181109T16                  99,033

30.09.2009                       TRT130110T10                  97,957

30.09.2009                       TRT100210T12                 104,704

30.09.2009                       TRT170210T15                  102,915

30.09.2009                       TRT030310T10                 96,988

30.09.2009                       TRT140410T16                  96,165

30.09.2009                       TRT050510T16                  95,694

30.09.2009                       TRT230610T13                  94,779

30.09.2009                       TRT180810T18                  103,717

30.09.2009                       TRT031110T10                  91,960

30.09.2009                       TRT120111T10                  104,943

30.09.2009                       TRT190111T13                  109,771

30.09.2009                       TRT020211T11                  89,708

30.09.2009                       TRT110511T17                  87,458

30.09.2009                       TRT070911T19                  103,191

30.09.2009                       TRT150212T15                  138,204

30.09.2009                       TRT070312T14                  115,296

30.09.2009                       TRT260912T15                  110,970

30.09.2009                       TRT030413T16                  112,712

30.09.2009                       TRT260613T17                  106,800

30.09.2009                       TRT140813T19                  134,298

30.09.2009                       TRT280813T13                 120,231

30.09.2009                       TRT201113T16                  107,938

30.09.2009                       TRT260214T10                 107,690

30.09.2009                       TRT020414T16                  110,561

30.09.2009                       TRT210514T12                  121,549

30.09.2009                       TRT160714T17                 106,708

30.09.2009                       TRT060814T18                  103,219

30.09.2009                       TRB130110T10                  97,956

30.09.2009                       TRB170210T15                  97,278

30.09.2009                       TRB100310T11                  96,872

30.09.2009                       TRB280710T17                  94,005

05.10.2009                       TRT250511F17                  104,979

Not: Yukarıdaki tabloda yer alan döviz cinsinden ihraç edilmiş ve valörü 05.10.2009 olarak gösterilen (F) kodlu tahvilin 30.09.2009 tarihi itibarıyla değerlemesinde karşısında gösterilen tutar dikkate alınacaktır.

2.Özel sektör menkul kıymetleri

Valör                                      Tahvil tanımı                                    Ağırlıklı ortalama

30.09.2009                       TRSTPFC31015                  100,768

30.09.2009                       TRSKCTF91010                  110,259

E&Y