İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı iki aylık gerilemenin ardından eylülde, ağustosa göre 0.4 puanlık artışla yüzde 70,1 seviyesine çıktı. Beklentiler, kapasite kullanım oranının yüzde 72,4'e ulaşmasıydı. Eylülde yüzde 80 ile yüzde 100 kapasiteyle çalışan işyeri oranı yüzde 35,7 oldu. Böylece imalat sanayiinin üçte biri neredeyse tam kapasite üretim yaptı. Bu orana ulaşılmasında, vergi indiriminin son ayında üretimi artıran otomotiv ve beyaz eşya sektörleri etkili oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu dün eylül ayına ilişkin imalat sanayii kapasite kullanım oranlarını açıkladı. 4865 işyerinin katılımıyla yapılan ankete göre, imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı geçen yılın aynı ayına göre 9.7 puan gerileyerek yüzde 70,1'e düştü. Kapasite kullanım oranı ağustosa göreyse 0.4 puan arttı. Kapasite kullanım oranı geçen yıla göre devlette 24.5 puan azalarak yüzde 69,9 olurken, özel sektörde ise 8 puanlık bir gerilemeyle yüzde 69,9'a indi.

Vergi indirimlerinin son ayı olan eylülde bu sektörler de neredeyse tam kapasite üretim yaptı. Otomotivde satışların tarihi rekor kırdığı eylül ayında fabrikaların üçte biri de yüzde 80 ila yüzde 100 kapasiteyle çalıştı. Aynı durum radyo TV imalatında da yaşandı. Bu sektörde işyerlerinin yüzde 44,4'ü yüzde 80-100 kapasiteyle üretim yaptılar. Mobilya ve bilgi işlem makineleri imalatında da işyerlerinin üçte biri yüksek kapasiteyle çalıştı.

Üretimin yüzde 40'ı yüksek kapasiteli işletmelerden
Eylülde üretimin yüzde 40'ı da yüzde 80-100 kapasiteyle çalışan işyerleri tarafından karşılandı. Otomotiv üretiminin yüzde 35,4'ünde neredeyse tam kapasite çalışan işyerlerinin payı oldu. Radyo TV üretiminin yüzde 84,1'i de yüzde 80-100 kapasiteyle çalışan işyerlerinin imzasını taşıdı. Mobilyada bu oran 33,2, bilgi işlem makineleri imalatında da yüzde 27,9 oldu.

2009 Eylül ayında, iç pazarda yaşanan talep yetersizliği, işyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının en önemli nedeni oldu. Endekse göre iç pazarda talep yetersizliği yüzde 53 ve dış pazarda talep yetersizliği yüzde 31,2 oranında etkili olurken, mali imkânsızlıklar kapasite kullanımını yüzde 3,1, yerli mallarda hammadde yetersizliği yüzde 3,9 ve ithal mallarda hammadde yetersizliği yüzde 1,8, işçilerle ilgili meseleler ise yüzde 1,1 oranında etkili oldu.

İşyerlerinde eylülde üretim miktarı ağustosa göre yüzde 5,5 arttı. Ekimde ise işyerleri, üretimin yüzde 2,5 artmasını bekliyor. Eylülde satışlar yüzde 7,3 artarken, ekim beklentisi yüzde 1,6 azalması yönünde.

KAMUNUN SORUNU HAMMADDE YETERSİZLİĞİ
Eylülde geçen yıla göre imalat sanayii kapasite kullanım oranı devlette yüzde 94,2'den yüzde 69,9'a geriledi. Devlet işletmelerinin tam kapasite çalışamama nedenlerinin başında yüzde 57,2'lik payla yerli mallarda hammadde yetersizliği geldi. Yerli hammadde bulamayan devlet işletmeleri tam kapasite çalışamadı ve bu durum kapasite kullanım oranının da 24.5 puan azalmasını beraberinde getirdi.

YÜZDE 80 KAPASİTEYİ 2010'DA YAKALARIZ
Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, kapasite kullanım oranlarında toparlanmanın başladığını belirterek, "2010 yılı içinde yeniden yüzde 80'lerdeki kapasite kullanım oranlarını yakalayacağımızı düşünüyorum" dedi. Ergün, kapasite kullanım oranlarını CNBC-e televizyonunda değerlendirdi. Eylülde yeniden bir toparlanmanın başladığını ama bunun yavaş bir toparlanma olduğunu söyleyen Ergün, önemli olanın toparlanmanın istikrarlı bir şekilde devam etmesi olduğunu söyledi. Ergün, 2010 yılı içinde yeniden yüzde 80'lerdeki kapasite kullanım oranlarının yakalanacağını düşündüğünü dile getirerek, eylülde sanayi üretiminde yükselme olacağını kaydetti. Kapasite kullanım oranları, istihdam ve ihracat rakamları, sanayi üretim endeksi gibi rakamların ekonomideki gelişmelerin hangi istikamette gittiğini gösterdiğini vurgulayan Ergün, eğer rakamlar yeniden bazı önlemler almayı gerektirecek olursa, ekonomi yönetimi olarak o verileri değerlendireceklerini söyledi. Ergün, "Manzarayı görmek lazım. Her şey kontrol altında, denetim altında, o veriler çok iyi analiz ediliyor ve o analizlere göre adımlar atılıyor" diye konuştu.

TAKVİM VE MEVSİMSELLİKTEN ARINDIRILDIĞINDA KAPASİTE KULLANIMI DÜŞTÜ
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin hesaplamasına göre kapasite kullanım oranı takvim ve mevsim etkilerinden arındırıldığında yüzde 68,2 seviyesine geriliyor. Bu durum geçen yıla göre 9.7 puan, ağustosa göre ise 1.8 puanlık azalmaya işaret ediyor. Oysa kapasite kullanım oranı ağustos ayında temmuza göre sadece 0.05 puan azalarak hemen hemen değişmemişti. Betam'a göre bu durumda eylül ayındaki 1.8 puanlık gerilemeyi marttan beri devam eden sanayideki sınırlı iyileşmenin durağanlaştığı şeklinde yorumlamak mümkün.

Geçen hafta açıklanan ve kapasite kullanım oranını bir ay geriden takip eden sanayi üretim endeksi takvim ve mevsim etkilerinden arındırılarak tekrar tahmin edildiğinde bir ay öncesine göre yüzde 0,5 artış sergileyerek sanayide canlanmanın ağustosta sürdüğünü gösterdi. Sanayideki öncü göstergelerden biri olan kapasite kullanım oranında eylülde gözlemlenen aylık bazda görece önemli düşüş sanayinin durgunluktan çıkmakta zorlandığına işaret ediyor. Buna paralel olarak eylüle ait sanayi üretim endeksinde belirgin bir iyileşme beklenmemesi gerekiyor.

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=130768