I- GİRİŞ

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 6. maddesi ile(1) Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin “Belgenin Sonradan Verilmesi” verilmesi başlıklı 110. maddesi değiştirilmiştir.

Yönetmelikte yapılan bu değişiklik 20.08.2009 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi çalışan sigortalılara ilişkin olarak düzenlenen ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na yasal süresi geçirildikten sonra verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin herhangi bir incelemeye tabi tutulmaksızın işleme alınıp alınmayacağı veya ne şekilde işleme alınacağına ilişkin dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda açıklanmıştır.

II- AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİNİN FİİLEN YAPILAN TESPİTLER SONUCUNDA İŞLEME ALINMASI

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi geçirildikten sonra Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi halinde, söz konusu belgeler, doğruluğu fiilen yapılan denetimlerden veya işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda yapılan tespitlerden anlaşılması halinde işleme konulmaktadır.

Yasal süresi geçirildikten sonra Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin doğruluğunun fiilen yapılan tespitler sonucunda işleme alınmasına karar verilmesi halinde ise, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru bir yıllık süreye ilişkin olan kısmı işleme alınmaktadır.

Örnek-1: 2008/3 ila 2009/5. aylara ilişkin düzenlenen asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin, Sosyal Güvenlik Kurumu’na, yasal süresi geçirildikten sonra verildiği ve söz konusu prim belgelerinin işleme alınıp alınmayacağı hususundaki fiili tespitin 14.10.2009 tarihinde yapıldığı varsayıldığında, söz konusu fiili tespite istinaden yasal süresi dışında Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin en fazla 2008/10 ila 2009/5. aylara ilişkin olan kısmı işleme alınabilecektir.

III- YASAL VERİLME SÜRESİ GEÇİRİLMEKLE BİRLİKTE ÜÇ AYLIK SÜRE İÇİNDE KURUM’A VERİLEN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİ

Yasal süresi geçirildikten sonra Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin, doğruluğunun, fiilen yapılan denetimlerden veya işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda yapılan tespitlere istinaden işleme konulması gerekmekle birlikte, yasal verilmesi gereken sürenin sona erdiği tarihi takip eden üç aylık süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri, belgede kayıtlı sigortalıların;

- Çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin olmaması,

- Şüpheli bir durumunun bulunmaması,

- Sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olması veya yasal süresi dışında verilmiş olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş olması halinde herhangi bir incelemeye gidilmeksizin, işverenin defter tutmakla yükümlü olup olmadığı üzerinde durulmaksızın işleme konulmaktadır.

Dolayısıyla, yasal süresi geçirildikten sonra üç aylık süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin incelemeye gidilmeksizin işleme alınabilmesi için yukarıda belirtilen şartların tamamının birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

Örnek-2: Özel nitelikteki işyeri işverenlerince düzenlenen 2009/Ekim ayına ilişkin asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin 31.01.2009 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi ve yukarıda belirtilen şartların birlikte gerçekleşmiş olması halinde, söz konusu prim belgeleri herhangi bir incelemeye gidilmeksizin, işverenin defter tutmakla yükümlü olup olmadığı üzerinde durulmaksızın işleme konulacaktır.
Yasal süresi geçirildikten sonra üç aylık süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin incelemeye gidilmeksizin işleme alınıp alınmayacağının tespiti sırasında, diğer şartların yanı sıra belgede kayıtlı sigortalıların, sigortalı işe giriş bildirgelerinin süresi içinde verilip verilmediğine veya süresi dışında verilmiş olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte verilip verilmediğine bakılmaktadır.

Örnek-3: 2009/Temmuz ayına ilişkin düzenlenen asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na 29.09.2009 tarihinde verildiği ve belgede kayıtlı sigortalıların;

- Çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin bulunmadığı,

- Şüpheli bir durumunun bulunmadığı,

- Sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olduğu varsayıldığında, söz konusu prim belgesi herhangi bir incelemeye gidilmeksizin işleme konulacaktır.

Örnek-4: 2009/Eylül ayına ilişkin düzenlenen ve bir sigortalının yer aldığı ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin 17.11.2009 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verildiği, bahse konu prim belgesinde kayıtlı sigortalının 13.08.2009 tarihinde işe başlamasına rağmen sigortalı işe giriş bildirgesinin 20.08.2009 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verildiği ve bahse konu sigortalının;

- Çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin bulunmadığı,

- Şüpheli bir durumunun bulunmadığı varsayıldığında, maddede aranılan diğer şartların gerçekleşmiş olmasının yanı sıra söz konusu sigortalıya ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmiş olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte (2009/Eylül ayından önceki bir tarihte) Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş olması nedeniyle söz konusu prim belgesi herhangi bir incelemeye gidilmeksizin işleme konulacaktır.

Örnek-5: 2009/Ekim ayına ilişkin düzenlenen ve üç sigortalının yer aldığı asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na 29.12.2009 tarihinde verildiği, bahse konu prim belgesinde kayıtlı sigortalılardan ikisine ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi içinde verilmiş olmasına rağmen, 14.10.2009 tarihinde işe giren (A) sigortalısına ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesinin 28.10.2009 tarihinde verilmiş olduğu varsayıldığında, aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı (A) sigortalısına ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmiş olmasının yanı sıra aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte (2009/Ekim ayından önceki bir tarihte) verilmemiş olması nedeniyle, maddede aranılan diğer şartların gerçekleşmiş olup olmadığı üzerinde durulmaksızın, söz konusu prim belgesi, işleme alınıp alınmayacağının tespiti amacıyla incelemeye sevk edilecektir.

Yasal süresi geçirildikten sonra üç aylık süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin incelemeye gidilmeksizin işleme alınıp alınmayacağının tespiti sırasında;

- Sigortalının çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin bulunmamasından kasıt, sigortalının işten ayrıldığına ilişkin sigortalı işten ayrılış bildirgesinin verilmiş olması ya da sigortalının çalıştırılmadığına ilişkin denetim ve kontrolle göreli memurlarca düzenlenmiş bir raporun ya da kamu kurum ve kuruluşlarından alınmış resmi bir yazının bulunması,

- Şüpheli bir durumun bulunmamasından kasıt ise, belgenin işleme alınması halinde sigortalının yaşlılık aylığına hak kazanacak olması veya tedavi için gerekli olan provizyonun alınacak olması ya da sigortalının kendisi veya eşinin tayin ya da atama talebinde bulunmuş olması nedeniyle belirli bir prim ödeme gün sayısına ulaşacak olması gibi durumlar dolayısıyla haksız menfaat sağlama amacının gerçekleşme durumunun bulunması halidir.

Örnek-6: 2009/Aralık ayına ilişkin düzenlenen ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin 25.03.2010 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verildiği ve bahse konu belgenin işleme konulması halinde belgede kayıtlı (B) sigortalısının yaşlılık aylığına hak kazanacak olduğu varsayıldığında, ortada şüpheli bir durumun bulunması nedeniyle, söz konusu prim belgesinin, işleme alınıp alınmayacağının tespiti amacıyla incelemeye sevk edilmesi gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu’na yasal süresi dışında verilen iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri, üç aylık süre içinde verilip verilmediği üzerinde durulmaksızın, doğruluğu, fiilen yapılan tespitlerden ya da işyeri kayıtlarından tespit edilmesi kaydıyla işleme alınmaktadır.

IV- BELGE TÜRÜ VEYA KANUN NUMARASI HATALI SEÇİLMİŞ OLAN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİNE İLİŞKİN OLARAK DÜZELTME AMAÇLI DÜZENLENEN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİ

Aylık prim ve hizmet belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesinin ardından belge türünün veya kanun numarasının hatalı seçilmiş olduğunun, belgenin gönderilmesi gereken yasal süre geçirildikten sonra fark edilmesi halinde, düzeltme amaçlı olarak belge türü veya kanun numarası hatalı seçilmiş aylık prim ve hizmet belgesi için iptal nitelikte, doğru belge türü veya kanun numarası seçilmek suretiyle asıl veya ek nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi durumunda, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, söz konusu prim belgeleri, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınmaktadır (Yasal süresi dışında Kurum’a verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi ile fiili hizmet gün sayısı kazandırılma hali hariç).

Örnek-7: Yaşlılık aylığı almakta iken yeniden çalışmaya başlayan ve hakkında sosyal güvenlik destek primi hükümlerinin uygulanmasını tercih eden (A) sigortalısının hizmetlerinin ve kazançlarının 2 no.lu belge türü yerine 1 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirildiği, bahse konu sigortalıya ilişkin 1 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgesi için iptal nitelikte, 2 no.lu belge türü seçilmek suretiyle asıl nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi düzenlendiği ve söz konusu prim belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na yasal süresi dışında verildiği varsayıldığında, yasal süresi dışında Kurum’a verilmiş olan iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi ile 2 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesindeki prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, söz konusu prim belgeleri, üç aylık süre içinde verilmiş olup olmadığı üzerinde durulmaksızın ayrıca incelemeye tabi tutulmaksızın işleme alınacaktır.

Düzeltme amaçlı olarak ve yasal süresi geçirildikten sonra üç aylık süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgeleri ile sigortalılara fiili hizmet gün sayısı kazandırılıyor olması halinde, söz konusu prim belgeleri, sigortalının;

- Çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin olmaması,

- Şüpheli bir durumunun bulunmaması,

- Sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olması veya yasal süresi dışında olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş olması halinde, herhangi bir incelemeye gidilmeksizin, işverenin defter tutmakla yükümlü olup olmadığı üzerinde durulmaksızın işleme konulacaktır.

Buna karşın, düzeltme amaçlı olarak ve yasal süresi geçirildikten sonra ancak üç aylık süre dışında Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgeleri ile sigortalılara fiili hizmet gün sayısı kazandırılıyor olması halinde, söz konusu prim belgeleri, belgede kayıtlı sigortalıların çalışmalarının fiili hizmet süresi zammı kapsamında olup olmadığı, fiili hizmet süresi zammı kapsamında olması halinde kaç günlük fiili hizmet süresi zammı kapsamında olduğu hususu Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işyerinde fiilen yapılacak incelemeler neticesinde tespit edildikten sonra uygun görülmesi halinde işleme alınacaktır.

Örnek-8: (A) sigortalısının 2009/Eylül ayındaki hizmetlerinin ve kazançlarının 1 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirildiği ve bahse konu sigortalıya ilişkin 26.11.2009 tarihinde (üç aylık süre içinde) 1 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi için iptal nitelikte, 32 no.lu belge türü seçilmek suretiyle asıl nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumu’na verildiği varsayıldığında, yasal süresi dışında Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş olan iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi ile 32 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesindeki prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması ve belgede kayıtlı sigortalının;

- Çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin olmaması,

- Şüpheli bir durumunun bulunmaması,

- Sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olması veya yasal süresi dışında olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş olması kaydıyla, belge türünün düzeltilmesi amacıyla yasal süresi dışında verilmiş olan iptal ve asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri, üç aylık süre içinde verilmiş olması nedeniyle ayrıca incelemeye tabi tutulmaksızın işleme alınacaktır.

Örnek-9: (B) sigortalısının 2009/ Temmuz ayındaki hizmetlerinin ve kazançlarının 1 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirildiği ve bahse konu sigortalıya ilişkin 17.12.2009 tarihinde (üç aylık süre dışında) 1 no.lu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesi için iptal nitelikte, 29 no.lu belge türü seçilmek suretiyle asıl nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumu’na verildiği varsayıldığında, 29 no.lu belge türü seçilmek suretiyle yasal süresi dışında olmakla birlikte üç aylık süre geçirildikten sonra Kurum’a verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgeleri, anılan sigortalının söz konusu çalışmalarının 60 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında olup olmadığı Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca incelendikten sonra, uygun görülmesi halinde işleme alınacaktır.

* Sosyal Güvenlik Kurumu Prim Tahsilat Daire Başkanlığı, Şube Müdürü
(1) 20.08.2009 tarih ve 27325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Yazar:EyüpSabriDEMİRCİ*
Yaklaşım / Kasım 2009 / Sayı: 203

(Yıldırım Ercan Beye Teşekkürler)