Cari açık eylülde yüzde 8,7 oranında azalarak 869 milyon dolara geriledi

Cari açık eylülde yüzde 8,7 oranında azalarak 952 milyon ABD dolarından 869 milyon dolara geriledi. Ocak-Eylül döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 75,9 oranında azalarak 35 milyar 890 milyon ABD dolarından 8 milyar 644 milyon ABD dolarına geriledi.

Merkez Bankası değerlendirmelerine göre; ödemeler dengesindeki dış ticaret açığının bir önceki yılın eylül ayına göre yüzde 21,3 oranında düşerek 2 milyar 704 milyon ABD dolarına gerilemesi cari açıkta etkin rol oynadı.

Öte yandan, söz konusu ayda hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirler bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12,5 oranında azalarak 2 milyar 468 milyon ABD dolarına düştü. Gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderler yüzde 17,9 artarak 817 milyon ABD dolarına yükseldi ve cari transferlerden kaynaklanan net girişler yüzde 48,7 oranında azalarak 184 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.

Turizm gelirleri yüzde 10.4 geriledi

Türkiye'nin net turizm geliri, 2009 yılının Ocak-Eylül döneminde, yüzde 10,4 oranında azalarak 13 milyar 306 milyon dolara düştü.

Merkez Bankası tarafından açıklanan Ocak-Eylül dönemine ilişkin ödemeler dengesi bilançosunda yer alan, Türkiye İstatistik Kurumunun turizmle ilgili olarak gerçekleştirdiği anket çalışmalarının sonuçlarına göre, bu yılın Ocak-Eylül döneminde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 7 azalarak 16 milyar 237 milyon dolara gerilerken, turizm giderleri ise yüzde 12,5 artarak 2 milyar 931 milyon dolara yükseldi.

Ocak-Eylül 2009 dönemi net turizm gelirleri, Eylül ayı verisinin 2 milyar 499 milyon dolar olarak gerçekleşmesi sonucu bir önceki yılın Ocak-Eylül dönemine göre yüzde 10,4 oranında azalarak 13 milyar 306 milyon dolara düştü.

Yurt içinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurt dışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, geçen yıl söz konusu dönemine oranla yüzde 9,3 artarak 787 milyon dolar oldu.

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kaleminde ilk 9 ayda gerçekleşen net çıkış, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3,9 oranında azalarak 6 milyar 105 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 18 oranında düşüşle 1 milyar 859 milyon ve yüzde 6,2 oranında düşüşle 4 milyar 189 milyon dolar olurken, portföy yatırımlarından kaynaklanan net giriş 20 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Bu yılın ilk 9 ayında uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 7,6 azalarak 5 milyar 573 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.

Cari transferler

Cari transferler kalemi, 2009 yılının Ocak-Eyül döneminde yüzde 13,4 oranında azalarak, 1 milyar 457 milyon dolar giriş kaydetti.

Bu dönemde Genel Hükümet kalemi 632 milyon dolar, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirleri 692 milyon dolar ve diğer transferler kalemi da 133 milyon dolar gelir kaydetti.

Sermaye ve finans hesapları

Finans hesaplarında bir önceki yılın Ocak-Eylül döneminde 37 milyar 529 milyon dolar net sermaye girişi gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 2 milyar 460 milyon ABD doları tutarında net sermaye girişi oldu.

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, 2008 yılının ilk 9 aylık döneminde 14 milyar 208 milyon dolar olarak gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde yüzde 57,6 azalışla 6 milyar 21 milyon dolar oldu.

Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımları 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 43,2 azalarak 1 milyar 265 milyon ABD dolara gerilerken, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 368 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleştirildi.

Geçen yılın ilk 9 ayında net 2 milyar 258 milyon dolar olan yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışında yaptıkları net yatırım miktarı bu yılın aynı döneminde yüzde 62,2 azalışla 853 milyon dolara geriledi.

Böylelikle doğrudan yatırımlar kaleminde bu yılın söz konusu döneminde  gerçekleşen net sermaye girişi, 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 56,8 azalarak 5 milyar 168 milyon dolar oldu.

Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 464 milyon dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında, bu yılın aynı döneminde 659 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti.

Diğer yatırımlar

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 29 milyar 311 milyon dolar net giriş gerçekleşmişken, 2009 yılının aynı döneminde 4 milyar 33 milyon dolar net çıkış gerçekleşti.

Bu kapsamda, ihracat karşılığı yurt dışına açılan kredilerle ilgili olarak, 2008 yılının Ocak-Eylül döneminde 1 milyar 292 milyon dolar tutarında net kredi açılırken, bu yılın aynı döneminde 335 milyon dolar oldu.

Öte yandan, nakit kredilerde bir önceki yılın ve bu yılın ilk 9 ayılık dönemlerinde yurt dışında yerleşik kişilere sırasıyla 151 milyon ve 591 milyon dolar tutarında net kredi açıldı.

Bir önceki yılın Ocak-Eylül döneminde 4 milyar 989 milyon dolar artış gösteren bankaların yurt dışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları ise bu yılın aynı döneminde de 3 milyar 542 milyon dolar azaldı.

Net Hata Noksan

Diğer taraftan, geçen yılın ilk 9 ayında  -1 milyar 639 milyon dolar olan net hata noksan rakamı bu yılın söz konusu döneminde 6 milyar 184 milyon dolar oldu.

Türkiye'nin ödemeler dengesi istatistikleri Net Hata ve Noksan kalemindeki artışta etkili olan nedenler arasında, Merkez Bankasının 12 Ocak 2009 tarihli Basın Duyurusunda sayılan yurt içinde yerleşik kişilerin yurt dışı mevduatına yönelik olarak 2008 yılı için yapılan çalışmanın sonucu "Sermaye ve Finans Hesapları / Finans Hesapları / Diğer Yatırımlar / Diğer Varlıklar / Diğer Sektörler" kalemine yansıtıldı.

Raporda, "Buna göre, söz konusu yurt dışı mevduat varlıklarında 2008 yılının ilk üç çeyrek döneminde toplam 7 milyar 878 milyon dolar artış görülürken, aynı yılın son çeyreğinde 4 milyar 382 milyon ABD dolarlık azalış gözlenmiş, sonuç olarak 2008 yılı için bu kaleme 3 milyar 496 milyon dolarlık artış kaydedilmiştir. Bu konudaki 2009 yılına ilişkin çalışmalar ise devam etmektedir. Söz konusu mevduat, Ocak-Haziran 2008 döneminde 5 milyar 138 milyon dolar artış gösterdi" denildi.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/haber.asp?id=67669&cDate=