Son tartışma, yeni düzenlemenin emekli aylıklarını üç-dört kat artırıp artırmayacağı ile ilgili. İddialar doğruysa, 2000 sonrası bağlanan emekli aylıkları da eksik hesaplanmış oluyor.

Önce, emekli aylığını kestirerek tekrar çalışılmaya başlanması, kısa bir süre çalışmanın ardından ikinci kez emeklilik talep edilerek emekli aylığının yeniden hesaplanması sağlanarak, bağlanmış emekli aylıklarına yansıtılmayan gelişme hızının, emekli aylıklarına yansıtılmasının mümkün olduğu ortaya çıktı.

İkinci emeklilik için talep patlaması yaşanınca Sosyal Güvenlik Kurumu tehditvari bir açıklama yaparak, emekli aylığını kestirip bir süre çalıştıktan sonra ikinci kez emeklilik talep edenlerin durumlarının inceleneceği, gerekirse savcılığa suç duyurusunda bulunulacağı, bu duruma vesile olan işverenlerin kayıtlarının inceleneceği, emeklilerin gelişme hızından pay almalarını sağlayan düzenlemenin değiştirilmesi için en kısa sürede yasal düzenleme yapılacağını duyurdu.

DÜZENLEME TARTIŞMA YARATTI

Emekli aylığını kestirerek çalışmaya başlayan SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin yeniden emeklilik talepleri halinde, ikinci kez hesaplanacak emekli aylıklarının hesap şeklinin değiştirilmesine yönelik kanun teklifinin, AKP Çorum milletvekili Agah Kafkas tarafından Meclis Başkanlığı’na sunulmasıyla yeni bir tartışma başladı.

Yeni düzenlemeye ilişkin 5698 sayılı Yasa dünkü (23.10.2007) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak tartışma halen devam ediyor.

Şimdi tartışılan, yeni düzenlemenin, bu defa emekli aylıklarında üç-dört kat artış sağlayacağı iddiası ile Sosyal Güvenlik Kurumunun bu iddiaların doğru olmadığına yönelik açıklaması.

AYLIĞA 5 KAT ARTIŞ İDDİASI

Artış gerekçesi de emeklilik sonrası döneme ilişik kısmi aylığın hesaplanmasında, 506 sayılı SSK’nın 61. maddesine gönderme yapılması. Buna göre de sadece emeklilik sonrası çalışma dönemine değil, tüm çalışma dönemine ait prime esas kazançların TÜFE ve gelişme hızı oranında güncellenerek dikkate alınması gerekeceği.

506 sayılı SSK’nın 61. maddesine göre emekli aylığının hesaplanmasında, tüm sigortalılık dönemine ilişkin (zira 61. madde de ‘sigortalının her takvim yılına ait prime esas kazancı’ diyor) prime esas kazançların, TÜFE ve gelişme hızı oranında güncellenmesi sonrasında bulunacak ortalama yıllık kazancın esas alınması gerekiyor.

İddiaya göre, yeni düzenlemede, 61. maddeye göre hesaplama yapılırken hangi döneme ilişkin prime esas kazançların dikkate alınacağının belirtilmemiş olması, tüm çalışma dönemine (emeklilik öncesi ve sonrası) ilişkin prime esas kazançların güncellenmiş tutarlarının dikkate alınmasını gerektiriyor.

İddia doğruysa, 2000 sonrası emekli olanlara bağlanan emekli aylıkları da eksik hesaplanmış oluyor.

SİGORTALILARIN EMEKLİ AYLIĞI HESABI

1.1.2000 tarihinden önce sigortalı olanların emekli aylıkları, 506 sayılı SSK’nın geçici 82. maddesine göre hesaplanıyor. Emekli aylığı, maddenin yürürlüğe girdiği 1.1.2000 öncesi ve sonrası çalışma dönemleri için hesaplanan iki ayrı kısmi aylığın toplamından oluşuyor.

Maddenin (a) bendine göre 2000 öncesi kısmi aylık, katsayı ve gösterge sistemine göre hesaplanıyor. (b) bendine göre 2000 sonrası döneme ilişkin kısmi aylığın hesaplanması için ise 61. maddeye gönderme yapılıyor. Tıpkı 5698 sayılı Yasadaki emeklilik sonrası döneme ilişkin aylığın hesaplanmasında olduğu gibi.

506 sayılı SSK’nın Geçici 82. maddesinin (b) bendine göre; Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (1.1.2000’den) sonraki prim ödeme sürelerine ait aylık, sigortalının aylık talep tarihine kadar (ilk sigortalı olduğu tarihten aylık talebinde bulunduğu tarihe, örneğin 25.4.2009 tarihine kadar olan dönem) toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 61. madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının (hesaplanan bu aylık TAM AYLIK’tır), Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (1.1.2000’den) sonraki (1.1.2000 ile emeklilik tarihi arasındaki) gün sayısına orantılı bölümü kadardır.

EMEKLİLERİN YENİ AYLIK HESABI

Emekli aylığını kestirerek yeniden çalışmaya başlayanların ikinci kez emeklilik talep etmeleri halinde yeni aylıklarının hesaplanmasına ilişkin olarak, 5698 sayılı Yasanın 2. maddesi ile değiştirilen 506 sayılı SSK’nın 63. maddesinin (A) fıkrası aşağıdaki gibi.

“A) Bu Kanuna göre yaşlılık aylığı almakta iken, sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları çalışmaya başladıkları tarihte kesilir.

Yaşlılık aylıkları kesilenlerden yeniden çalıştıkları süre zarfında 78. maddeye göre prime esas kazançları üzerinden 73. madde gereğince prim alınır. Yaşlılık aylıkları kesilenlerden işten ayrılarak yaşlılık aylığı verilmesi için yazılı talepte bulunan sigortalıya yeniden bağlanacak yaşlılık aylığı talep tarihini takip eden ödeme döneminden başlanarak ödenir.

Yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılan artışlar uygulanarak ikinci fıkrada belirtilen aylık başlangıç tarihi itibariyle bulunan tutarı ile emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmî aylığın toplamından oluşur. Emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmî aylık, talep tarihindeki emeklilik öncesi ve sonrası prim ödeme gün sayısı toplamı üzerinden, 61. maddeye göre hesaplanan aylığın emeklilik sonrası prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü kadardır.”

Maddenin üçüncü fıkrasından da görüleceği üzere, emekli aylığını kestirerek yeniden çalışmaya başlayanların ikinci kez emeklilik talep etmeleri halinde yeni aylık, iki ayrı kısmi aylığın toplamından oluşuyor.

Birinci kısmi aylık, eski emekli aylığının (yeniden çalışmaya başlama nedeniyle) kesildiği tarihten (örneğin 1.11.2007’den) sonra aylıklara yapılan artışlar uygulanarak ikinci fıkrada belirtilen aylık başlangıç tarihi (ikinci kez emekli aylığı talep tarihi, örneğin 25.4.2009 tarihi) itibariyle bulunan tutarından oluşuyor.

Emeklilik sonrası çalışmaya ait (ikinci) kısmî aylık ise talep tarihindeki (örneğimize göre ikinci kez emekli aylığı talep edilen 25.4.2009 tarihi) emeklilik öncesi ve sonrası (ilk defa sigortalı olduğu tarih ile ikinci kez emekli aylığı talebinde bulunduğu, örneğimizdeki 25.4.2009 tarihi arası) prim ödeme gün sayısı toplamı üzerinden, 61. maddeye göre hesaplanan aylığın (hesaplanan bu aylık TAM AYLIK’tır), emeklilik sonrası (örneğimize göre 1.11.2007 ile 25.4.2009 arası) prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü kadardır.

HESAP KARŞILAŞTIRMA

2000 yılından sonra ilk kez emekli olanların aylıkları da, 2000 yılından sonra emekli aylığını kestirip yeniden çalışanların ikinci kez hesaplanacak yeni aylıkları da iki ayrı kısmi aylığın toplamından oluşuyor.

Yasa hükmüne göre, birinci durumdakilerin 1.1.2000’den sonraki döneme ait kısmi aylığının da, ikinci durumdakilerin emeklilik sonrası çalışma dönemine ait kısmi aylıklarının da 61. maddeye göre hesaplanan tam aylık baz alınarak hesaplanması gerekiyor.

61. maddenin emeklilik sonrası çalışma dönemine ait aylığın hesaplanmasına ilişkin uygulanmasının her iki durum için de aynı olması gerekiyor. Zira birinde 1.1.2000’den emekli aylığı talep tarihine kadar olan dönem için, diğerinde emeklilik sonrası çalışmaya başlanılan tarih (bu tarih her halde 1.1.2000’den sonraki bir tarih olacaktır) ile ikinci kez emekli aylığı talep tarihi arasındaki dönem için kısmi aylık hesaplanıyor.

Emeklilik sonrası çalışma dönemine ait kısmi aylığın hesaplanmasında tüm çalışma süresine ait prime esas kazançların TÜFE ve gelişme hızı oranında artırılarak güncellenmiş tutarlarının esas alınması gerekiyor ise, ilk defa 2000’den önce sigortalı olup, 2000’den sonra aylık bağlanan veya bağlanacak olanların 1.1.2000’den sonraki döneme ait kısmi aylıklarının hesaplanmasında da tüm çalışma süresine ait prime esas kazançların TÜFE ve gelişme hızı oranında artırılarak güncellenmiş tutarlarının esas alınması gerekiyor.

http://www.gazeteport.com.tr/EKONOMI/NEWS/GP_095351