|
Kod uygulaması, pratik uygulamada pek çok sorun ortaya çıkarıyor. İlk sorun, sisteme dahil edilecek olan mükelleflerin tespitinde yaşanıyor.
Örneğin, birden fazla döneme ait KDV beyannamesini vermeyen mükellefler, mükellefiyet kaydını re'sen terk edilmesine yönelik yaptırılan yoklamalarda, mükellefin tüm bilinen adreslerine gidilmeden veya gidilse bile mükellefin o an için işyerinde bulunmaması nedeniyle gerekli araştırmaları yeterince yaptırılmadan koda alınıyor ve bunun sonucunda ise mükellefin düzenlediği faturalar geçersiz hale geliyor.
İkinci olarak, kod sistemi içinde bulunan bir mükellef, tüm vergisel yükümlüklerini yerine getirse bile sistemden hemen çıkamakta. Bunun sonucunda bu mükelleflerden mal ya da hizmet alan mükellefler de, gerek KDV iadelerinde ve gerekse vergi incelemelerinde büyük sıkıntılar yaşıyor.
Vergi daireleri, koda alınmış bir mükelleften mal alan diğer mükellefleri yazılı ya da sözlü olarak; 'bu mükelleften yaptığı alışlara ait faturaları KDV beyanlarından çıkarmaları, yani bu faturalara ait katma değer vergilerini indirim konusu yapmamaları, bu suretle düzeltme beyannamesi vermeleri, aksi takdirde incelemeye alınacakları' yönünde uyarıyor. Mükelleflerin önemli bir bölümü idarenin bu talebini yerine getirmek ve ilave vergi tahakkukunu faiziyle birlikte ödemek zorunda kalmaktalar.
Kod uygulaması, bir yandan haksız rekabete yol açarken, diğer yandan ticari hayatı olumsuz yönde etkileyip dürüst ve iyi niyetli mükellefleri vergi idaresine karşı soğutuyor.
Kod uygulaması son dönemlerde virüs gibi hızla yayılıyor. Vergi rekortmeni mega marketlerin bazıları da listeye girmiş olup, uygulama bu şekliyle bütün mükellefleri kapsamına alabilecek bir yapı özelliği taşıyor.
Özellikle son günlerde, varlık barışı kapsamında yapılacak başvuruların artırılması amacıyla kod uygulamasında ölçünün kaçırıldığı gözleniyor.
YASAL DAYANAK İLK ŞART
Kod uygulaması ile ilgili olarak vergi mahkemeleri ve Danıştay, başlangıçta koda alma işlemini, kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem olarak görmemekte ve idari davaya konu edilebilir nitelikte bulmamaktaydı. Daha sonra ise bu işlemleri icrai nitelikte görmeye başlamış ve dava konusu edilebileceği sonucuna vararak işin esasına girilmiştir.
Belirtmek gerekir ki, mükellefleri kod uygulaması yoluyla sınıflandırmanın yasal dayanağı bulunmuyor. Uygulamanın yasal dayanağının olmadığı yargı kararlarında da belirtiliyor (Danıştay 4. Dairesi 14.01.2008 tarih ve E.2007/4095, K.2008/1 sayılı Kararı).
Yasal dayanağı olmaksızın mükelleflerin kod listesiyle sınıflandırılması, vergi barışını bozucu etki yaratacağı gibi, aynı zamanda Anayasa'da güvence altına alınan temel kişi hak ve hürriyetlerine de aykırıdır.
Devletin vergi gelirlerini güvenceye almak amacıyla çeşitli yöntemlere başvurması yaşamın olağan akışının bir gereği. Ancak bu yapılırken, hukuktan uzaklaşılmaması gerekiyor.
KODLAR VE AÇIKLAMASI
HALEN İstanbul ve İzmir Vergi Dairesi Başkanlıkları tarafından oluşturulmuş iki ayrı kod listesi bulunmaktadır. Merkezde de ortak bir liste oluşturulma çalışmaları yapılmaktadır. Bu iki liste önemli ölçüde birbirine benzemektedir. Bununla birlikte listelerde bazı farklılıklar bulunmaktadır.
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI KOD LİSTESİ
KOD 1- Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge (SMİYB) Düzenlediği Tespit Edilen Mükellefler ile Bunların Ortakları: Vergi inceleme raporuna göre SMİYB düzenlediği tespit edilen mükellefler ile bunların ortakları ve kanuni temsilcilerinin kurdukları veya ortak oldukları şirketler.
KOD 2- SMİYB Kullandığı Tespit Edilenler: Vergi inceleme raporuna göre SMİYB kullandığı tespit edilen mükellefler.
KOD 3- SMİYB Düzenlediği Tespit Edilenlerin Temsilci veya Ortakları: SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükelleflerin kanuni temsilcileri veya ortakları.
KOD 4- Belgeleri Kaybolanlar veya Çalınanlar: Bastırdıkları yasal belgelerin zayi olduğunu, kaybolduğunu veya çalındığını bildiren mükellefler.
KOD 5- Vergi Dairelerinin Tespitlerine Göre: Vergi daireleri tarafından yapılan tespitler sonucunda;
5/1: Haklarında rapor bulunmamakla birlikte SMİYB düzenlediği konusunda tespit bulunan mükellefler,
5/2: Defter, belge ibraz etmeyen veya incelemeye sevk edilenler ile birden fazla döneme ilişkin olarak KDV beyannamesini vermeyenler (süresinden sonra verenler hariç).
5/3: Yapılan yoklamalarda bilinen adreslerinde bulunamayan ve yeni adresleri tespit edilemeyen mükellefler.
5/4: İşçi sayısı, makine teçhizat ve işyeri durumu itibarıyla yetersiz olmasına rağmen KDV matrahları yüksek olan bu nedenle beyanları gerçeği yansıtmayanlar.
KOD 6- Belgeleri Taklit Edilenler: Kendisi hakkında herhangi olumsuz bir tespit veya rapor bulunmadığı halde, belgeleri taklit edilen mükellefler.
KOD 7- SMİYB Ticareti Yapanlar: Mükellefiyetleri bulunmayan ancak üçüncü kişiler veya diğer tüzel kişiler aracılığıyla sahte belge organizasyonu içinde bulunan ve SMİYB ticareti yapanlar.
KOD 8- Adresinde Bulunmayanlar: Yapılan yoklamalarda adreslerinde bulunmadıkları tespit edildiğinden 2004/13 seri numaralı 'Uygulama İç Genelgesi' gereğince mükellefiyeti re'sen terk ettirilen mükellefler.
KOD 9- VEDOP Listesine Alınanlar:
9/1: SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen ve haklarında 'Form 11' düzenlendiği için VEDOP ortamında bakanlık listesinde yer alan mükellefler.
9/2: SMİYB kullandığı vergi inceleme raporu ile tespit edilen ve haklarında 'Form 11' düzenlendiği için VEDOP ortamında bakanlık listesinde yer alan mükellefler.
İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI KOD LİSTESİ
KOD 1- SMİYB Düzenlediği Tespit Edilenler: SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükellefler.
KOD 2- SMİYB Düzenlediği Tespit Edilenlerin Ortakları ve Temsilcileri: SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükelleflerin, raporun ait olduğu dönemdeki ortakları ve kanuni temsilcileri.
KOD 3- SMİYB Düzenleyenlerin Kurdukları Şirketler: SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükellefler, raporun ait olduğu dönemdeki kanuni temsilcileri veya ortaklarıyla bunların kurdukları ve ortak oldukları şirketler.
KOD 4- SMİYB Kullandığı İnceleme Raporuyla Tespit Edilenler: SMİYB kullandığı vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükellefler.
KOD 5- Haklarında Olumsuz Tespit Bulunanlar: Haklarında vergi inceleme raporu olmamakla birlikte olumsuz tespit bulunan veya bu tespitler nedeniyle incelenmesi istenenler;
5/1: SMİYB düzenlediği konusunda tespit bulunan mükellefler,
5/2: SMİYB kullandığı konusunda tespit bulunan mükellefler.
5/3: Yapılan yoklamalarda bilinen adreslerinde bulunamayan ve açık adresleri tespit edilemeyen mükellefler.
5/4: Birden fazla döneme ilişkin KDV beyannamesini vermeyenler.
5/5: Mücbir sebepler dışında defter ve belgelerini ibraz etmeyenler.
5/6: İşçi sayısı, makine teçhizat ve işyeri durumu itibariyle yetersiz olmasına rağmen KDV matrahları yüksek olan bu nedenle beyanları gerçeği yansıtmayanlar (ihracatçılar için).
5/7: Yukarıdaki nedenlere dayalı olarak incelemeye sevk edilenler.
KOD 6- Belgeleri Kaybolan veya Çalınanlar: Bastırdığı belgelerin zayi-çalındığını veya kaybolduğunu bildirenler (sadece faturalar yönünden).
KOD 7- Belgesi Taklit Edilenler: Mükelleflerin bilgisi dışında taklit suretiyle düzenlenen sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeler.
KOD 8- SMİYB Ticareti Yapanlar: Mükellefiyetleri bulunmayan ancak üçüncü kişiler veya diğer tüzel kişiler aracılığıyla sahte belge organizasyonu içinde bulunan ve SMİYB ticareti yapanlar.
- Bu yazıyı word dosyası olarak indirmek için tıklayınız
http://www.aksam.com.tr/2009/12/02/yazar/15374/metin_tas_sezgin_ozcan_/kod_uygulamasi_hukuka_uygun_mu_.html
|
