Hangi İşler için belirli süreli iş sözleşmesi yapılır? |
![]() |
![]() |
![]() |
05 Aralık 2009 | |
I- GİRİŞ İş sözleşmesinin tarafları, sözleşmeyi Kanun hükümleri ile getirilen sınırlamalar saklı kalmak kaydıyla ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler. Bu doğrultuda iş sözleşmesini belirli veya belirsiz süreli olarak da yapabilirler. Belirli ve belirsiz süreli sözleşmeler konusunda ayrıma gidilmesinin en önemli nedeni iş sözleşmesinin sona ermesinde ve buna bağlanan sonuçlarda farklılık olmasıdır. İş sözleşmesinde süre belirlemek, sözleşme özgürlüğünün gereği olarak hukuk düzeninin taraflara tanıdığı bir haktır. Ancak bu hak sınırsız olarak kullanılamaz. Makalemizde hangi işler için işveren ile işçi arasında belirli süreli iş sözleşmesi yapılacağı veya Kanuni ifade ile belirli süreli iş sözleşmesinin yapılması için gerekli objektif nedenler konusu izah edilecektir. Kanun koyucu, sürenin taraflarca belirlendiği her durumda belirli süreli iş sözleşmesi bulunmasını, bu sözleşmenin bazı işçilik haklarını sınırlaması nedeniyle uygun görmemiş ve iş ilişkisinin süreye bağlanmasını objektif koşulların varlığına bağlamıştır. Taraflar Kanun’un getirdiği sınırlar çerçevesinde, ancak ortada baştan itibaren objektif nedenler varsa belirli süreli iş sözleşmesi yapabilecekler, böyle bir neden yoksa sadece bir tarih veya gün vererek belirli süreli sözleşme yapamayacaklardır. Kanun koyucunun belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını objektif koşullara bağlamasının anlamı, bu hak ve özgürlüğün kötüye kullanılmasını engellemektir denebilir(1). Kanun belirli süreli iş sözleşmesinin kuruluşunda objektif neden aramaktadır. A- İŞ SÖZLEŞMESİNE KONU OLAN İŞİN BELİRLİ BİR SÜRE DEVAM ETMESİ (İŞİN BELİRLİ SÜRELİ OLMASI) İlk olasılıkta iş, işletme veya işyerinin faaliyet konusuna girmeyen arızi nitelikli bir iş olabilir. Örneğin işyerinde bahçe düzenlemesi yapılması, ikinci olasılıkta ise işçinin göreceği iş bizzat işyeri veya işletmenin faaliyet alanına girmekle beraber işyeri veya işletme geçici süreyle faaliyet gösterecektir. Örneğin; sınırlı süreli bir projenin yürütümü amacıyla bir işyerinin kurulumu(2). İşin belirli süreli olmasının anlamı, işin niteliği gereği baştan itibaren ne kadar sürede biteceğinin bilinmesi veya bilinebilir olmasıdır. Bir işin belli bir süre devam edecek olması, bu iş için yapılan bütün iş sözleşmelerine kendiliğinden belirli süreli sözleşme niteliği kazandırmaz. Bunun için ayrıca tarafların iş sözleşmesini süreye bağlamaları da gerekir. Ayrıca işçi ve işveren iş akdinin süresini böyle açıkça kararlaştırabilecekleri gibi örtülü olarak da kararlaştırabilirler(3). B- İŞ SÖZLEŞMESİNİN BİR İŞİN TAMAMLANMASI AMACIYLA YAPILMIŞ OLMASI C- BELİRLİ BİR OLGUNUN ORTAYA ÇIKMASI Görüldüğü gibi ortaya çıkan bu olgular, geçici olmaları nedeniyle belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını haklı göstermektedir. Ancak, siparişlerin artması geçici değil de, sürekli bir nitelik taşıyorsa, artık belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını haklı gösteren objektif nedenlerin bulunduğu söylenemeyecektir. D- BENZERİ NEDENLER Mevsimlik işler, hastaya bakma, profesyonel futbolcular ve sanatçılarla yapılan iş sözleşmeleri, belirli süreli iş sözleşmesi yapılması için diğer objektif nedenler arasında sayılabilir. Esaslı bir nedene, 625 sayılı Kanun’a tabi olarak çalışan özel okul öğretmenleri için aynı Kanun’dan kaynaklanan her yıl sözleşme yapılması zorunluluğunu örnek verebiliriz(6). Özel okul öğretmenleri ile yapılan sözleşmeler için öngörülen bu durum, bu tür belirli süreli iş sözleşmelerinin hem yapılmasında, hem de tekrarlanmasında objektif neden sayılacak ve zincirleme olarak yapılan bu tür iş sözleşmelerinin belirsiz süreli sayılması mümkün olamayacaktır. Bununla beraber belirli süreli iş sözleşmesinin avantajlarından yararlanmak için -Kanundaki net tabirle- esaslı neden olmadıkça -ki bu da Kanun’da geçen objektif bir neden olmalıdır- zincirleme yani belirli süreli iş sözleşmelerinin birbiri ardına yapılması durumunda böyle bir durumda yapılan her iki sözleşme belirsiz hale gelir. Bu şekilde işçinin belirsiz süreli sözleşmenin işçiyi feshe karşı koruyucu hükümlerinden ve diğer normlardan yararlanması olanağı sağlanır. Yazar:Ersin UMDU* * Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi (Yıldırım Ercan Beye teşekkürler) |