Vergi hataları ve düzeltme yolları 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 116-126’ncı maddelerinde düzenlenmiştir.

Kanun’un 116’ncı maddesinde; “Vergi hatası vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden, haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır." şeklinde açıklanmaktadır.

Vergi Usul Kanunu vergi hatalarını “Hesap Hataları” ve “Vergilendirme Hataları” olmak üzere iki grupta ele almaktadır:

1- Hesap Hataları

Kanunun 117’nci maddesinde bu kapsamda üç çeşit hesap hatasından söz edilmektedir.

a- Matrah Hataları: Vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli* ve kararlarda matraha ait rakamların veya indirimlerin, eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.

b- Vergi Miktarında Hata: Vergi nispet ve tarifelerinin yanlış uygulanması, mahsupların yapılmamış veya yanlış yapılmış olması birinci bentte yazılı vesikalarda verginin eksik veya fazla hesaplanmış veya gösterilmiş olmasıdır.

c- Verginin Mükerrer Olması: Aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır.

2- Vergilendirme Hataları

Vergilendirme hataları ise dört çeşit olarak Kanun’un 118’inci maddesinde açıklanmaktadır.

a- Mükellefin Şahsında Hata: Bir verginin asıl borçlusu yerine başka bir kişiden istenmesi veya alınmasıdır.

b- Mükellefiyette Hata: Açık olarak vergiye tabi olmayan veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınmasıdır.

c- Mevzuda Hata: Açık olarak vergi mevzuuna girmeyen veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınmasıdır.

d-Vergilendirme Veya Muafiyet Döneminde Hata: Aranan verginin ilgili bulunduğu

vergilendirme döneminin yanlış gösterilmiş veya süre itibariyle eksik veya fazla hesaplanmış olmasıdır.

3-Hataların Meydana Çıkarılması

Vergi hatalarının meydana çıkartılması hakkındaki hükümler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:(VUK Md. 119)

- İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi ile,

- Üst memurların yaptıkları incelemeler neticesinde hatanın görülmesi ile,

- Hatanın teftiş sırasında meydana çıkarılması ile,

- Hatanın vergi incelenmesi sırasında meydana çıkarılması ile,

- Mükellefin müracaatı ile.

4-Vergi Hatalarının Düzeltme Yetkisi Ve Reddiyat

Vergi hatalarının düzeltilmesine, ilgili vergi dairesi müdürü karar verir.(VUK Md.120)

Bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak düzeltilir. Hatanın mükellef aleyhine yapılmış olması halinde; fazla vergi aynı fişe dayanılarak terkin ve tahsil olunmuş ise mükellefe reddolunur.

Düzeltme fişinin bir nüshası, reddedilecek miktarla müracaat edeceği muhasebe ve müracaat süresi zikredilmek suretiyle mükellefe tebliğ edilir.

Mükellef tebliğ tarihinden başlayarak bir yıl içinde parasını geri almak üzere müracaat etmediği takdirde; hakkı sakıt olur (düşer).

Nakden veya mahsuben tahsil edilen ancak fazla veya yersiz olarak tahsil edildiği anlaşılan vergilerde ve kanunları gereğince mükelleflere yapılacak iade ve mahsup işlemlerinde, düzeltmeye dayanak teşkil edecek belgeler ile bu işlemlere ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

5-Re’sen Düzeltme

Kanun’un “ Re’sen Düzeltme” baslıklı 121’inci maddesinde; “İdarece tereddüt edilmeyen açık ve mutlak vergi hataları re’sen düzeltilir. Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan kimselerin düzeltmeye karsı vergi mahkemesinde dava açma haklarının saklı” olduğundan bahsedilmektedir.

6-Düzeltme Talebi

Düzeltme taleplerini mükellefler vergi dairesinden yazılı olarak isterler. Bu taleplerin ilgili vergi dairesine elden ya da posta yolu ile taahhütlü olarak yapılması gerekmektedir.(VUK Md.122)

Mükellefin düzeltme talebinin ardından, vergi dairesinin ilgili servisi düzeltme talebini kendi görüsünü de ilave ederek, düzeltme merciine gönderir.

Düzeltme mercii talebi yerinde gördüğü takdirde, düzeltmenin yapılmasını emreder; yerinde görmediği takdirde, keyfiyet düzeltmeyi isteyene yazı ile tebliğ olunur.

Son çıkartılan 5904 sayılı Gelir Vergisi Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’ n da tasfiyeye giren şirketlerde salınacak verginin kimlere tebliğ edileceğine dair bir düzenleme yer almaktadır. Bu Kanunun 6’ncı maddesinde; “5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 17’nci maddesinin sekizinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve mevcut dokuzuncu fıkra onuncu fıkra olarak teselsül ettirilmiştir.

“Tasfiye edilerek tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmiş olan mükelleflerin tasfiye öncesi ve tasfiye dönemlerine ilişkin olarak salınacak her türlü vergi tarhiyatı ve kesilecek cezalar, müteselsilen sorumlu olmak üzere; tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilcilerden, tasfiye dönemi için ise tasfiye memurlarından herhangi biri adına yapılır. Limited şirket ortakları, tasfiye öncesi dönemlerle ilgili bu kapsamda doğacak amme alacaklarından şirkete koydukları sermaye hisseleri oranında sorumlu olurlar. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca tasfiye memurlarının sorumluluğu, tasfiye sonucu dağıtılan tutarla sınırlıdır.” hükmüne yer verilmekte, ancak Gelir İdaresi otomasyon sistemi henüz bu işlemi yapamamaktadır.

7- Şikâyet Yolu İle Müracaat

Vergi Usul Kanunumuzun; şikâyet Yolu İle Müracaat” baslıklı 124’üncü maddesi” Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanlar, şikâyet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler.

Bu madde gereğince “İl özel idare vergileri hakkında valiliğe ve belediye vergileri hakkında belediye başkanlığına müracaat edilir.” hükmüne yer verilmiştir. Bu maddeyle ilgili olarak; düzeltme talebi açıklamasından bir örnek vermek gerekirse: Tasfiye sonu ya da tasfiye dönemi için salınacak vergi ya da cezası kurum adına tahakkuk ettirildiğinden düzeltme talebi bağlı olunan vergi dairesince red edilmektedir. Bu nedenle kurum tasfiye memuruna; şikâyet yolu açılmış olmaktadır.

8-Düzeltmenin Şümulü (Kapsamı)

Vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve Danıştay'dan geçmiş olan muamelelerde vergi hataları bulunduğu takdirde, bu hatalar, yargı kararları kesinleşmiş olsa bile, evvelki maddelerde yazılı usul dairesinde düzeltilebilir. Şu kadar ki; düzeltmenin yapılabilmesi için hatalar hakkında anılan yargı mercileri tarafından bir karar verilmemiş olması şarttır.

(Md.125)

9-Düzeltmede Zamanaşımı

114’üncü maddede yazılı zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hataları düzeltilemez. Şu kadar ki, düzeltme zamanaşımı süresi:

a) Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı;

b) İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde, mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği;

c) İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre haczin yapıldığı;

tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz.(Md.126)

*Tekâlif: (TDK) 1. Teklifler. 2. Vergiler, salmalar.

Engin Malay

http://www.yontemymm.com.tr/makaleler/Vergi%20Hatalari_4550.pdf