1 Seri No'lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliği (kısaca transfer fiyatlandırması tebliği) kapsamında yapılan açıklamalara göre peşin fiyatlandırma anlaşmasının kapsamına kurumlar vergisi mükellefleri girmektedir. Peşin fiyatlandırma anlaşması için İdare'ye başvuruda bulunan mükelleflerin sunmaları gereken temel bilgi ve belgeler ile izlenmesi gereken usul transfer fiyatlandırması tebliği'nde ayrıntılı açıklanmıştır.

5766 sayılı Kanun ile (04.06.2008 tarihli ve 26898 sayılı mükerrer Resmi Gazete) 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun (8) Sayılı Tarifesinin sonuna "XII- Transfer fiyatlandırması ile ilgili yöntem belirleme anlaşması harçları" başlıklı bölüm eklenmiş ve 2009 yılı için Başvuru harcı 28.000 TL, Yenileme harcı 22.400 TL olarak belirlenmiştir (58 Seri No'lu Harçlar Kanunu Genel Tebliği, 24.12.2008 tarihli ve 27090 sayılı Resmi Gazete).

Düzenlemenin yapıldığı günden bu yana söz konusu harçların neden bu kadar yüksek olduğunu düşündüğümüzde bir anlam bulamadığımızı öncelikle belirtelim. "Transfer fiyatlandırmasının uygulandığı ülkelerde böyle bir harç miktarı var mı?" diye dünya uygulamalarına bakıldığında çoğu ülkede böyle bir miktar olmadığını, olanların ise ülkemizdeki harç miktarlarıyla kıyaslanmayacak şekilde cüzi kaldığını görmekteyiz.

Yabancı ülkelerde peşin fiyatlandırma anlaşmaları yapabilmek için belirlenen başvuru harç miktarlarının yer aldığı Tablo-1'de görüldüğü üzere harç uygulamayan, harçsız olarak başvuruları kabul eden, harç ile ilgili düzenlemesi olmayan toplam ülke sayısı 40'dır. Diğer deyişle bu ülkedeki mükellefler peşin fiyatlandırma anlaşmalarından yararlanmak için herhangi bir bedele katlanmamaktadır.

TABLO-1: TRANSFER FİYATLANDIRMASI UYGULAMASI KAPSAMINDA PEŞİN FİYATLANDIRMA ANLAŞMALARINDA HARÇ UYGULAMAYAN ÜLKELER

Harç Uygulamayanlar

(Not applicable) Arjantin, Avusturya, Brezilya, Şili, Ekvador, Finlandiya, Hindistan, Endonezya, Kenya, Norveç, Filipinler, Portekiz, Rusya, Güney Afrika, İsveç, Vietnam

Harçsız (Bedel Ödenmeyenler)

(No fee) Avustralya, Belçika, Çin, Fransa, Almanya, İrlanda, Japonya, Kazakistan, Kore, Lüksemburg, Hollanda, Singapur, İspanya, İsviçre, Tayvan, Tayland, Birleşik Krallık (İngiltere),

Harç Belirtilmemiş (Harç Düzenlemesi Olmayanlar)

(Not Specified) İsrail, İtalya, Peru, Venezuella (Bu ülkede sadece masraflar mükellefçe karşılanıyor), Malezya (bu ülkede henüz harç belirlenmemiş)

Şu Ana Kadar Miktar Düzenlemesi Olmayanlar

(No Regulations To Date) Kolombiya

Kaynak: 2009 Strategy Matrix For Global Transfer Pricing, Staying on Top, DELOITTE.

TABLO-2: TRANSFER FİYATLANDIRMASI UYGULAMASI KAPSAMINDA PEŞİN FİYATLANDIRMA ANLAŞMALARINDA HARÇ UYGULAYAN ÜLKELER

Ülke Harç Tutarı

Kanada - Küçük işletmeler (small business) için maktu harç bedeli: 5.000 $

- Diğer mükellefler gerek yeni bir anlaşma için gerekse anlaşma yenilemesi için yapılan çalışmalar sırasındaki tüm masrafları karşılamak zorundalar.

Çek Cumhuriyeti 10.000 Çek Korunası (Yaklaşık 500 USD, 375 EURO)

Danimarka 300 Danimarka Kronu

Macaristan - Tek taraflı (unilateral) anlaşmalar için 5-12 milyon Macar Forinti (Yaklaşık 22.700-54.500 USD),

- İki taraflı anlaşmalar (bilateral) için 10-17 milyon Macar Forinti (yaklaşık 45.500-77.300 USD),

- Çok taraflı anlaşmalar (multilateral) için 15-20 milyon Macar Forinti, (Yaklaşık 68.200-91.000 USD)

Polonya Genel olarak, yapılan işlem değerinin % 1'i olmak üzere aşağıdaki rakamlar dikkate alınmaktadır:

- Yurtiçi çok taraflı anlaşmalar 5.000-50.000 Polonya Zloty'si

- Yurtdışı çok taraflı anlaşmalar 20.000-100.000 Polonya Zloty'si

- Uluslararası anlaşmalar (iki ya da daha fazla taraflı) 50.000-200.000 Polonya Zloty'si

Türkiye Başvuru harcı 28.000,00 TL (Yaklaşık 19.000 USD)

Yenileme harcı 22.400,00 TL (Yaklaşık 15.200 USD)

Amerika Birleşik Devletleri Başvuru 22.500 - 50.000 USD

Olağan Yenileme (Rutin) 35.000 USD

Olağan Dışı Yenileme 50.000 USD

Küçük işletmeler için 22.500 USD (yenileme de aynı)

Anlaşmanın düzenlenmesi ya da tamamlanması 10.000 USD

Yeni Zelanda İki taraflı anlaşmalar için harç yoktur. Tek taraflı anlaşmalarda masraflar yükümlüye aittir.

Meksika Başvuru harcı: 360 USD, Anlaşmanın yıllık sunumu döneminde 72 USD. Bedeller enflasyon oranında artırılmaktadır.

Kaynak: 2009 Strategy Matrix For Global Transfer Pricing, Staying on Top, DELOITTE.

Tablo-2'de ise aralarında Türkiye'nin de bulunduğu belli bir harç miktarının tespit edildiği ülkelere yer verilmiştir. Görüldüğü üzere harç uygulayan birkaç ülkeden biri Türkiye olduğu gibi, en yüksek harç uygulayan ülkelerden biri de Türkiye'dir. Peki, bu kadar yüksek tespit edilmesinin kime ne faydası var?

Uygulamada zaten birçok maliyete katlanmak durumunda olan, hem ulusal hem de uluslararası rekabet şartlarında tutunmak için ciddi giderleri yüklenen, bunun yanında mali yüklerle de karşılaşan mükelleflerin büyük bir çoğunluğunun, bu kadar yüksek bir harç miktarına katlanması zordur. Dolayısıyla peşin fiyatlandırma anlaşmalarının uygulamada etkin bir şekilde kullanılması bu şartlar altında mümkün görünmemektedir.

Belki "bu kadar yüksek harç miktarı tespit edilirken çok uluslu şirketler düşünülmüş, büyük cirolar yapan ekonomide etkin gruplar göz önüne alınmıştır" demek mümkünse de, o zaman diğer mükelleflerin suçu nedir? Bazı ülkelerde uygulandığı gibi KOBİ'ler için neden ayrı bir miktar belirlenmemiştir? Bunun da tartışılması gerekir.

Mükellefe bir hak tanıdıktan sonra bundan yararlanmasına fiili olarak ciddi bir engel (para miktarı) koymanın anlamı yoktur. Mademki tüm mükellefler için hak vardır, o zaman tüm mükellefler düşünülerek miktar tespit edilmelidir. Söz konusu rakamlar KOBİ sınıfındaki pek çok mükellef için hiç de küçümsenecek rakamlar değildir.

Bu kadar yüksek bir bedele katlanılmasının "hak arama özgürlüğü"ne bir engel teşkil edip etmediği hususu da tartışmalıdır. Anayasa'nın 36. maddesi uyarınca "Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz".

Peşin fiyatlandırma anlaşmasından yararlanmak isteyen bir mükellefin uygulamada tespit edildiği üzere bu kadar yüksek bir harç miktarına katlanmak durumunda olması "caydırıcı" bir etki yaratmaktadır. Bu durum hak arama özgürlüğüne de dolaylı olarak engel teşkil etmektedir. Acaba "İdare yoğun bir başvuru talebi ile karşılaşmamak için mi böyle bir bedel tespit etmiştir?", o da ayrı bir tartışma konusudur.

Diğer yandan anlaşmanın değerlendirilmesi aşamasında mükellefin başvurusu kabul edilmezse, diğer deyişle anlaşma temin edilemezse yatırılan harç miktarı tümüyle anlamsızlaşmaktadır. Harç miktarı Harçlar Kanunu'nun (8) Sayılı Tarifesinde yer almaktadır. Söz konusu tarife "İmtiyazname, Ruhsatname ve Diploma Harçları" başlığını taşıdığına göre mükellefe başvuru sürecinde ne imtiyazname, ne ruhsatname ne de diploma verilmiştir. Hal böyle iken biraz da bir ayrıcalıktan faydalanmadan ya da bir hizmetten yararlanmadan harç ödemek zorunda kalınmaktadır. Belki de bu noktada başvuru için düşük bir harç tespit edilmeli, anlaşma sağlanırsa daha yüksek rakamlar uygulanmalıdır.

Dolayısıyla transfer fiyatlandırması uygulamasında peşin fiyatlandırma anlaşmaları için belirlenen başvuru ve yenileme harç miktarları gerçekten çok yüksektir. Büyük firmaların bu miktarları rahatça ödemesi mümkün görünse de ekonominin geneline yayılmış, en az büyük firmalar kadar önemli KOBİ'ler için mutlaka ayrı bir miktarın belirlenmesi gerektiği kanaatindeyiz. Hatta şahsi kanaatimiz böyle bir harç miktarının hiç uygulanmaması yönündedir. Mükellef hakları gözetiliyorsa mutlaka harç miktarlarının yeniden değerlendirilmesi zorunludur.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/haber.asp?id=75125&cDate=